Windows ож негізгі м?мкіндіктері

Картинка с сайта: multiurok.ru

Операциялық жүйе (ОЖ) — құжаттар мен амалдар орындауға арналған, сыртқы құрылғыларды және программаларды басқаруды жүзеге асыратын программалар жиынтығы. ОЖ программалар жүйесінің компьютердің мәліметтерді өңдеу жөніндегі бүкіл жұмысын, пайдаланушымен сұхбатты ұйымдастырады, компьютердің құрылғыларын және қор көздерін басқарады, мәліметтерді қорғауды қамтамасыз етеді, пайдаланушы мен программалар сұратуы бойынша түрлі қызметтерді атқарады және т.б.

Операциялық жүйелер (ОЖ) – бұлар кез келген дербес компьютердің аппараттық құрылғыларын толықтырады және де қолданбалы программалардың ішкі құрылғыларын, қарым-қатынасын, адамның сәйкес командалар көмегімен машинаны басқаруына мүмкіншілік тудырады. ОЖ – қолданушы мен программаның қорғалуын қамтамасыз етеді, программаны іске қосады, компьютерді басқарады. Әрбір программа ОЖ-нің қызметін қолданады, сондықтан да ол осы қызметті көрсететін ОЖ-мен жұмыс жасайды. ОЖ-ні таңдау өте қажетті, себебі таңдалған ОЖ-ге дербес компьютердің жұмыс істеу қабілеттілігі мен деректер қорғалуының деңгейі тәуелді.

ОЖ құрылымы келесі модульдерден тұрады:

* Базалық модуль (ОЖ ядросы) – файлдық жүйемен программа жұмысын басқарады, сыртқы программа мен файл арасындағы алмасу және оған қатынас жасауды орындайды;

* Командалық процессор – бірінші кезекте пернетақтадан түсетін пайдаланушы командаларын орындайды және талдайды;

* Сыртқы құрылғы драйверлері – бұл құрылғылардың процессормен жұмыс істеуі үшін программалық қамтамасыз етіп отырады (әрбір сыртқы құрылғы ақпаратты әр түрлі және ерекше темпте өңдейді).

* Қосымша сервистік программалар (утилиттер) – пайдаланушының компьютермен байланысу процесін жан-жақты және ыңғайлы етеді.

ОЖ жүктелуі. ОЖ құрамындағы файлдар дискіде сақталады, сондықтан оларды жиі дискілік операциялық деп атайды. Белгілі, программаның орындалуы үшін ОЖ файлдары жедел есте сақтау құрылғысында (ЖЕСҚ) орналасуы керек. Сондықтан операциялықжүйеден ЖЕСҚ-ға жазу үшін жүктемелеу программаларын орындау керек. Олар компьютер қосылған кезде ЖЕСҚ-да болмайды. Бұл жағдайдан шығу үшін жедел жадыға ОЖ-ні жүктемелеудің келесі сатыларын тізбектей орындау керек.

ОЖ-ні жүктемелеудің бірінші сатысы.Компьютердің жүйелік блогында тұрақты есте сақтау құрылғысы (ТСҚ-тұрақты жады, ROM – Read Only Memory-оқу үшін арналған жады) болады. Онда ОЖ-ні жүктемелеудің бірінші сатысы және компьютер блоктарын тестілеупрограммалары орналасады. Олар компьютерді қоса сала токтың бірінші импульсімен орындала бастайды. Өйткені ТСҚ-да ақпараттар электрондық схема түрінде сақталады да олар компьютерді өшірген кезде де сол қалпында қалады. Бұл сатыда процессор дискіге қатынасадыда, анықталған орнында өте үлкен емес көлемде жүктемелеу программасын тексереді. Егер бұл программа табылса, онда ол ЖЕСҚ-да оқылады да оған басқару беріледі.

ОЖ-ні жүктемелеудің екінші сатысы.Жүктемелеу программасы өз кезегінде дискіден ОЖ-нің базалық модулін іздейді де, оны жадыға көшіреді және басқаруды соған береді.

ОЖ-ні жүктемелеудің үшінші сатысы.Негізгі жүктемелегіш базалық модуль құрамына кіреді, ол ОЖ-нің қалған модульдерін іздейді де оны ЖСҚ-ға оқиды. ОЖ жүктемеленуі біткеннен кейін басқару командалық процессорға беріледі де, экран бетіне жүйеден түсетін пайдаланушы командасын енгізуге шақыру шығады.

Ескерту. Командалар жұмысы кезінде жедел жадыда міндетті түрде командалық процессор және ОЖ базалық модулі болуы тиіс. Сондықтан ОЖ файлдарын жедел жадыға бір уақытта жүктемелеу қажеттілігі жоқ. Құрылғылар драйвері мен утилиттер ЖЕСҚ-ға керек болған жағдайда ғана жүктемеленеді. Осының арқасында жүйелік программалық қамтамаға бөлінетін жедел жадының міндетті көлемін қысқартуға болады.

ОЖ-нің бірнеше ең көп тараған түрлері кездеседі. Олардың әрқайсысы процессор разрядтылығына (такт уақытында өңделетін ақпараттың биттік саны), поцессор типі, сондай-ақ ЖЕСҚкөлеміне негізделген. Компьютер мүмкіншіліктерінің дамуы барысында

пайдаланушы бұл ресурстарды қолдана алу үшін қазіргі заманға сай және күшті программалық құралдарды керек етеді. Мұндай сапалы Microsoft фирмасының ОЖ-лары қамтамасыздандыра алады. Мысалы, MS-DOS. Бұл ОЖ-нің қазіргі дербес компьютерлердің ақпараттық мүмкіншілігіне қатыса алатын дамыған құралдар.Олар:

* Каталогтардың иерархиялық құрылымына негізделген иілгіш файлдық жүйелердің жұмысы және құрылуы;

* Компьютер құрылымының модульдік принциптік қолдану әр түрлі сыртқы құрылымының көптеген санына әкеп тіреледі (принтерлер, плоттерлер, модемдер және т.б.);

* Пайдаланушының ыңғайлы интерфейсі.

ОЖ эволюциясы

IBM-PC типтес компьютерлерде келесі ОЖ қолданылады:

1. MS-DOS

2. MS-DOS – ортасындағы Windows 3.1.

3. Windows95, Windows98/NT, UNIX, OS/2 т.б.

ОсыаталғанОЖ-ден 1992 жылышығарылған Microsoft фирмасы DOS операциялықжүйесінөңдеген, программистерменқолданушыларғаөтекеңкөлемдегімүмкіншіліктерменқолайлықтарбароперациялықжүйе. Windows-тың кеңінен қолданылуы IBM-PC – сәйкескомпьютерлерініңстандартыболыптабылады. Windows файлдармен, дискілермен жұмыс істеу операцияларына арнап қолайлы және айқын интерфейспен қамтамасыз етеді, сонымен қатар Windows ортасында іске қосылатын программаларға жаңа мүмкіншіліктер береді.

1985 жылы Microsoft фимасы Windows графикалықоперацияларжүйесін, ал 1990 жылы 3.0 версиясыншығарған 3.0 версиясынанбастап Windows-тыңкеңіненқолдануыарқасында, ол IBM тектескомпьютердіңстандартыболыптабылады.

Windows-тыңсыртқықарапайыдылығыныңастындаДК-діңмыңдағансанынаарналғаноңайжәнекүштіоперациялықжүйетығылыпжатыр.

Windows-тедискіменжұмысістеужүйесінеерекшекөңілбөлінген, осында IDE, ESDI, SCSI интерфейсконтроллерлерібар.

Windows терезесі.Windows-тыңкезкелгентерезесіэкранныңтөртбұрыштыаймағыболыптабылады. Терезеніңортасындатерезеніңатыжазылады, алоңжәнесолбөліктеріндежүйелімәзірдіңжинақтаужәнеашубатырмаларыбар.

Жұмыстыаяқтау. Windows-тажұмыстыаяқтауүшінбарлықбелсендіқосымшалардытоқтатыптерезелердіңбарлығынжауыпSHUTDOWNутилиттерінпайдаланукерек. Олжұмыстыаяқтаудыңқарапайымсұхбаттерезесінашады:

ЗАВЕРШИТЬРАБОТУ (ShutDownthecomputer);

ПЕРЕЗАГРУЗИТЬКОМПЬЮТЕР

Пән: Информатика

Пән мұғалімі: Махмет Іңкәр    Келденқызы

Тақырыбы:              Windows операциялық
жүйелері және оларды дамыту. Ож түрлері

Сабақ мақсаты:      а) Windows операциялық
жүйесі мен оның даму тарихымен оқушыларды кеңінен таныстыру. Операциялық жүйе ұғымын,
оның қажеттілігін, маңызын, ролін түсіндіру.

Б)
Әрбір операциялық жүйенің версияларының айырмашылығын, ОЖ-нің даму тарихындағы
алатын орынын, мүмкіндіктерін түсіндіру.

В)
Оқушылардың компьютерлік сауаттылықтарын дамыту, дүниетанымдарын кеңейту.

Сабақ көрнекілігі:   Слайд шоу    

Сабақ түрі:               Лекция сабақ

Сабақ әдісі:              Түсіндірмелі баяндау, лекция оқу.

Сабақ типі:               Жаңа білім меңгерту сабағы.

Сабақ барысы:                    Ұйымдастыру кезеңі

                                    Жаңа
сабақты лекция түрінде оқу

                                    Жаңа
сабақты бекітуге сұрақтар қою

                                    Үйге
тапсырма

                                    Сабақты
қорытындылау

Сәләматсыңдар ма?

Бүгінгі сабағымыз Windows
операциялық жүйесімен танысу. Сабақ екі сағатқа арналған. Бүгін алғашқы
сабағын өттеміз, келесіде жалғатырамыз. Алдымен операциялық жүйе туралы қысқаша
айтып өтелік.

Операциялық жүйе
дегеніміз — компьютерді басқару мен информация сақтайтын, барлық компьютерге 
қосылған  құрылғылардың жұмысын басқаратын  компьютерге қажетті компоненттер
болып табылады. Қазіргі таңдағы Windows дербес компьютерге  арналған ең кең
тараған перациялық жүйе. Windows-ты танымал қыллған  оның  артықшылықтары
ретінде мыналарды айтуға болады:

¾   
Ыңғайлы және қарапайым графикалық интерфейс
(интерфейс – адам мен компьютер арассындағы қарым-қатынас);

¾   
Көптеген программалардың параллелль жұмыс жасауы;

¾   
Жаңа құрылғылардың автоматты түрде бапталуы:

Windows-тың тарихы мен дамуы.

Windows-тың тарихы 
1985 жылы оның алғашқы версиясы Windows 1.0  шыққаннан басталады. Оның
құрамында  операциялық жүйенің жұмысын көп ыңғайлы жасаған программалар болды. 
Сол кезде  қолданылып жүрген MS-DOS операциялық жүйесіне  қарағанда Windows-та 
графикалық интерфейс  қолданылды. (MS-DOS-та командалық интерфейс болды)
Сонымен бірге Windows-та информация түгелдей экранға  емес, терезе деп аталатын
экранның ішкі  аймағына  шығарылды. Сол кездегі 8086 процессоры бар
компьютерлерде операциялық жүйе жөнді жұмыс жасаған жоқ. 

Екі жылдан соң 1987
жылы қараша айында Windows 2.0 версиясы пайда болды. Ал шамамен бір жарым
жылдан соң  Windows 2.10 версиясы  шықты. Бірақ бұл версиялар ондай аса танымал
бола қойған жоқ.

1990 жылы Windows
3.0 жаңа версиясы шығып, ол көптеген дербес компьютерлерде қолданыла бастады.

Windows-қа арналған
программа жазудың қарапайымдылығы мен  ыңғайлылығы, Windows-тың басқаруымен 
жасайтын программалардың  көптеп жазылуына  әкелді. Ақырында, жүйені танымал
қылған  оның  әртүрлі компьютерлік құрылғылармен жұмысының  жақсы
ұйымдастырылуы болды. 

Келесі  Windows 3.1
және Windows 3.11 версиялары  жұмыстың сенімділігін арттыруға бағытталды.
Мұнда  жадымен жұмыс жақсартылды, жоғары дәрежеде масштабталатын  True Type
шрифтілерін қолданды, белгілерді экран бетінде  маус көмегімен жылжыту
мүкіндіктері пайда болды, сонымен бірге параллель жасайтын программалардың
арасында информация алмасудың  жаңа механизмі  қолданылды. Windows 3.11-дің
тағы бір артықшылығы компьютерлік желіде жақсы жұмыс жасады.

 1988 жылы
Microsoft компаниясы  Windows жүйесімен бірге параллель түрде Windows NT
операциялық жүйесін жасауды қолға алды. Жаңа операциялық жүйе желілік
жұмыстармен қуатты әрі сенімді жұмыс жасауға арналған операциялық жүйе жазу
мақсатында жазылды. Сонымен бірге  жүйенің  интерфейсі  Windows 3.0 жүйесімен
бірдей болуы тиіс болды. Бір айта кететін нәрсе Windows NT жүйесінің де  ең
танымал болған версиясы  үшінші, яғни Windows NT 3.0 версиясы болды. Ол 1992
жылы жылы пайда болды,  ал 1994 жылы Windows NT 3.5 жазылды.

Операциялық
жүйелерді дамыту ісі бір орында тұрмады.  1995 жылы  Windows тарихында жаңа
кезең болып табылған операциялық жүйе пайда болды. Жаңа жүйені жасау кезінде 
оның аты туралы көп әңгіме болды. Басында Windows 4.0 деп, кейіннен Windows
Chicago деп,  ал ақыр соңында Windows 95 деп аталды. Windows 3.1 –ге қарағанда
интерфейс көп өзгеріске ұшырады,  әрі программаның жұмыс жасау жылдамдығы да
артты.

Windows 95-тің
жаңалығының бірі компьютердің қосымша  құрылғыларының бір-бірімен  конфликтісіз
жұмыс жасауы үшін оларды автоматты  түрде баптау мүмкіндігі пайда болды. Бұл
технология Plug end Play деп аталды. Жүйенің тағы бір ерекшелігі Интернетпен
ешқандай қосымша программаларсыз жұмыс жасау мүмкіндігі болды. Windows 95 – тің
интерфейсі  Windows типті жүйлердің бәрінің негізі боды. 1996 жылы  өзгертілген
Windows NT 4.0 версиясы шықты. Мұның интерфейсі Windows 95 жүйесінің
интерфейсіне ұқсас болды.

Windows 95 – тің
дамуының жалғасы болып, 1998 жылы Windows 98 шықты. Мұнда Интернетпен жұмысқа
көп көңіл бөлінді.

Windows дамуының 
келесі кезеңі  Windows 2000 және  Windows Me (Millennium Edition – редактор
тысячелетия) шығуы болды. Windows 2000 жүйесі  Windows NT жүйесінің негізінде
жазылды. Ал Windows Me Windows 98 жүйесінің жалғасы  болды,  бірақ көптеген
жаңа  мүмкіндіктерді қамтыды.  Соның ішінде  мультимедиалық құралдармен жұмыс
істеу жақсы дамытылды.  Windows Me көмегімен кез-келген қолданушы  үш-төрт 
компьютер негізінде  файлдарды, папкаларды принтерді ортақ пайдалану үшін
жергілікті желі жасай алады. Ең жаңа компонент  жүйенің  видеофильмдер
редакторы болды.  Бұл программа көмегімен фильмдерді монтаж жасауға болады.
Цифрлық фотокамералар мен сканерлермен жұмыс жасау жеңілдеді. Мұнда фотоларды
компьютер жадына енгізу үшін  қосымша программалар қажет емес. Кең танымал МР 3
форматты дыбыстық файлдарды қолданушы өзі құра алатын болды. Жүйенің
қауіпсіздігі мен қорғанысы да  жақсартылды. Plug end Play технологиясының
жақсартылуы  компьютерге әртүрлі тұрмыстық приборларды  жеңіл қосуға  мүмкіндік
берді.

Біртіндеп Windows
жүйелерінің  арасындағы айырмашылық  жойылып, 2001 жылы Windows XP пайда
болды.  Ол Windows NT мен Windows 2000-ның қауіпсіздік жүйесі мен сенімділігін
Windows Me-нің  қолайлылығын біріктірді. Сондықтан да бұл жүйе қауіпсіз,
сенімді және жылдам жұмысты қамтамасыз етті, сонымен бірге  ол үйренуге 
қарапайым болды, әрі жеке үйдегі қолданушыларға арналған көптеген құралдар
пайда болды.

Әртүрлі салада,
бағытта қолдануға арналып, Windows XP жүйесінің көптеген варианттары шықты.

Microsoft Windows
XP Home Edition үйдегі жұмыс жасайтын жеке қолданушыларға арналған.

Microsoft Windows
XP Professional, аты айтып тұрғандай профессионалдарға арналған жүйе. Бұл
версия  мекемелерде көп қолданылады.

Компьютерлік
жүйедегі көп қолданушылардың жұмысын ұйымдастыру үшін, қуатты компьютерлерге
арналып Microsoft фирмасы   Windows Server  2003 операциялық жүйесін жазды.

Қазіргі таңдағы
Windows XP-дің мүмкіндіктері жоғары. Басқа  версиялардың бәрі де  уақыт өте
келе ескірді. Сондықтан жұмыс жасауға тиімдісі әрі ыңғайлысы Windows XP жүйесі
болып табылады.

Ал Windows XP
жүйесімен жұмыс жасау үшін компьютерге қойылатын талаптар мынадай:

¾   
Компьютердің оперативті жады 128 Mb-тан кем болмауы керек. Жүйе жылдам жұмыс жасауы үшін               256
болғаны дұрыс.

¾   
Кез-келген  процессор жарайды, бірақ тым ескі
болмағаны дұрыс.  Егер тактілік жиілігі 300 Мгц тен жоғары болса жарайды,
бірақ  1 Ггц-тен жоғары болғаны дұрыс.

¾   
Қатқыл дискте операциялық жүйенің  файлдары мен
уақытша файлдар  орналасуы керек әрі бос орын қалуы керек. Қазіргі уақытта
кішкентай көлемді дисктер сатуда жоқ болғандықтан  ол жөнінде қиындық болмайды.

Сабақты бекітуге сұрақтар:

1.     
Операциялық жүйе дегеніміз не?

2.     
Windows-тың даму тарихы қашаннан басталды?

3.     
Windows 2.0 версиясы қашан пайда болды?

4.     
Windows 3.0 версиясы қашан пайда болды?

5.     
Windows NT версиясы қашан пайда болды және ол
қандай мақсатқа арналды?

6.     
Windows 95 жүйесі туралы не айта аласың?

7.     
Windows Ме қандай артықшылықтары болды?

8.     
Windows ХР қай жылы жазылды?

9.     
Windows ХР-дің қандай варианттары бар?

10.  Windows ХР-мен жұмыс жасау үшін компьютерге қойылатын талаптар қандай?

Үйге тапсырма: лекцияны оқып, түсінгендеріңді айтуға дайындалу.

Сабақ аяқталды

Сау болыңыздар!

Ф.219

№6 Сабақтың технологиялық картасы (жоспары)

Пән: Бағдарламалық тілдер

2 — ші бөлім Delphi 7.0 ортасында қосымшаларды өңдеу

Курс тақырыбы: 2.5 тақырып Стандартты батырмалар. Бір және көп жолды редакторлар. Суреті бар батырмалар. Жылдам рұқсат алу батырмасы.

Сабақтың тақырыбы: № 6 Стандартты батырмалар. Сабақтың типі: Дәріс-cеминар сабақ

Сабақтың түрі: Аралас

Пәнаралық байланыс

Сабақтың жабдықталуы

Сабақ мазмұны

Оқытушы __________ К.С.Конкашева

Пән: Бағдарламалық тілдер

2 — ші бөлім Delphi 7.0 ортасында қосымшаларды өңдеу

Курс тақырыбы: 2.5 тақырып Стандартты батырмалар. Бір және көп жолды редакторлар. Суреті бар батырмалар. Жылдам рұқсат алу батырмасы.

Сабақтың тақырыбы: № 6 Стандартты батырмалар.

Сабақтың типі: Дәріс-cеминар сабақ

Сабақтың түрі: Аралас

Оқытушы __________ К.С.Конкашева

«Случайный выбор»

Жұмыс мақсаты – келесі әрекеттерді орындайтын программаны құру:

1. Программаны іске қосқаннан кейін «Брось кубик» пайда болады.

1. Тышқан батырмасымен «Бросок кубика» басқаннан кейін келесідей пайда болады, сандар-ұпайлар 0 – 6 диапазонында.

2. Программадан шығу үшін жабушы кнопкаға басу.

Бағдарлама құру жоспарының сипаттамасы:

1. Жаңа проект ашу

2. Label белгісін және Button батырмасын компоненттер үлгілерін формасында орналастыру

3. Келесі әрекеттерді орындау:Кесте 3.

1. Проектті сақтап, оны тестілеуден өткізіңіз.

Программа Фрагменті

procedure TForml.ButtonlClick(Sender: TObject);

var n: Integer;

begin

n := random (6) + 1 ;

Label1.Caption := IntToStr (n) ;

end;

end.

1. Сандық мәндер шегін көрсететін функция құру.

Function Kubic (Sides:Integer): Integer;

Begin

If Sides = 1 then

begin

Result := random (Sides) +1 ;

end

else

begin

Result :=0;

end;

End;

Оқытушы __________ К.С.Конкашева

Microsoft Windows — IBM тәрізді компьютерлерде графикалық интерфейсті
қолдануды кеңінен жүзеге асырған, қазіргі заман талабына сай жасалған
операциялық орта. Оның дамытылған нұсқалары түрінде Windows NT, Windows
2000 сияқты операциялық жүйелер кеңінен қолданылуда.
Мазмұны:

▪ Windows жүйесіндегі жұмыс істеу негіздері
▪ Windows 98
▪ Windows 2000
▪ Windows XP
▪ Windows Vista
▪ Windows Update
▪ Қолданбалы бағдарлама (Windows ортасындағы)

Windows жүйесіндегі жұмыс істеу негіздері

Windows 7 жұмыс үстелі
Windows 7-дегі Windows Flip 3D

1981 жылы MS(PC)-DOS операциялық жүйесі IBM дербес компьютерлермен бір
мезгілде пайда болып,әрбір компьютерге орналастырылған болатын. MS-DOS
операциялық жүйесі тек бір адамның жұмыс істеуіне арналған болатын және бір
мезетте тек бір мақсатты ғана шешетін, оның үстіне MS-DOS операциялық
жүйесі компьютердің тек 640 кб жедел жадын ғана (RAM) пайдалана алатын еді.

Адам мен компьютер арасындағы байланысты ұйымдастырушы қызметін, яғни
пайдаланатын негізгі интерфэйс рөлін MS-DOS жүйесінде командалық жол
атқарды. Бұл жол арқылы MS-DOS жүйесі мен адам арасындағы сұхбат ыңғайсыз
жүргізіледі, ЭЕМ-ді басқаруға арналған қажет жүзден астам командалар
пернелерден енгізіліп барып орындалады. Командаларды жазу тәртібі өте
күрделі деуге болады, кейде бір команданы орындау үшін
ондағансимволдарды теруге тура келеді. Осы операциялық жүйемен негізінен
тек маман программалаушылар ғана тікелей жұмыс істейді де, көптеген адамдар
ондай дәрежеге көтеріле алмайды. Жүйелік программалық қоршаулар негізінен
компьютердің файлдық жүйесімен жұмыс істеуді жеңілдетті, яғни қажет
информацияны жылдам әрі жеңіл тауып, оның мазмұнын қарауға және жұмыс
істеуге өз септігін тигізді.

Негізгі функциялары

Кез келген операциялық жүйе сияқты Windows ортасының негізгі ядросы,
жедел жадты басқаратын ішкі жүйесі, файлдық жүйесі, енгізу-шығару
құрылғыларымен жұмыс істейтін драйверлері, т.б. жүйелері бар.

Ол жұмыс кезінде мынадай мәселелердің орындалуын қамтамасыз етуі тиіс:

▪ компьютердің барлық аппараттық құрал-жабдықтарын басқару;
▪ файлдық жүйемен жұмыс істеуді қамтамасыз ету;
▪ қолданбалы программаларды іске қосу.
Бұған қоса WINDOWS жүйесі:

▪ бір уақытта бірнеше программалардың жұмыс істеуін;
▪ әр түрлі программалар арасында мәліметтер алмасуын;
▪ масштабталатын шрифтерді сүймелдеуді;
▪ мультимедия мүмкіндіктерін пайдалануды;
▪ біріңғай анықтамалық жүйе жұмысын қамтамасыз ете алады.

Негізгі ұғымдары

Терезе экранның төртбұрышты қоршаулы аймағы. Онда әр түрлі программалар
орындалады. Кез келген мәліметтер өңделіп түзетіледі және басқару
әрекеттері жүргізіледі. Терезе шекаралары- бұл терезенің периметр бойынша
өтетін тік және көлденең сызықтар. Қолданбалы программа терезесі-бұл
терезеде негізгі қолданбалы программалар жұмысы атқарылады. Ол экранның
бөлігін немесе оны толық алып тұра алады. Экран бетінде бір мезетте бірнеше
терезе орналаса береді. Мұнда кез келген қолданбалы программаның өзіне тән
жұмыс істеу терезесі болады, бірақ олардың негізгі элементтері бірдей болып
жасалған. Егер терезені жбатын болсақ, дәл сол уақытқа дейін екпінді күйде
болып жұмыс істеп тұрған программаың жұмысы да аяқталады.

Кез келген терезенің белгілі бір шектеулі мөлшері болады, сондықтан
информация көп болса, ол терезеге симай қалады. Мұндай жағдайда терезенің
оң жақ шетінде (төменгі шетінде) айналу сызықтары деп аталатын элемент
пайда болады. Бұл элементтің пайда болуы осы мезетте терезе ішіне симай
сыртта орналасқан информацияның бар екенін көрсетеді.

Экран бетіндегі программалар мен құжаттар орналасатын терезелер үш
түрлі болады:

▪ толық экранды терезе, яғни терезе экранды толығымен алып тұрады;
▪ қалыпты күйдегі терезе, яғни терезе экранның белгілі бір бөлігін алып
тұрады;
▪ белгіше (пиктограмма) түрінде, яғни терезе кішірейтіліп белгішеге
айналып кеткен.

Негізгі технологиялық принциптері

Енді Windows ортасының DOS технолог иясында кездеспейтін кейбір
технологиялық принциптерін атап өткен жөн болар.

Жұмыс істейтін әрбір адамға арналған стандартты интерфейс. MS – DOS
операциялық жүйесінде жазылған программалардың өзіндік интерфейсі болған
еді, олар: меню жүйесі (көлденең, сырғып түсетін, қалқып шығатын,
иерархиялық), сұхбаттасу тәсілдері (мәліметтер енгізу, варианттарды таңдау)
және т.б.

Мұндай тәсіл жаңа программаларға көшкен сайын әрбір адамға қайтадан
оқып-үйрену қажеттілігін туғызатын. Бірақ көптеген ірі
фирмалардың программалық өнімдернің бәрінде де тұрақты пайдаланылатын
арасында алшақтық жетіп артылатын. Ал Windows жүйесінде көптеген іс-
әрекеттер программалардың әр түрлілігіне қарамастан біртектес командалар
арқылы орындалып, бірдей терезелер көмегімен өңделетін болып, ортақ
технология іске асқанын практика жүзінде көрсете білді. Бұл принцип бойынша
графикалық технологиядағы көптеген операцияларды орындау үшін тышқан
сілтемесі экран элементіне апарып, оның сол немесе оң батырмасын шерту
жеткілікті.

Бұл тәсілмен төмендегі әрекеттерді орындауға болады:
▪ программа немесе құжат терезесінің аумағын кішірейту, үлкейту және
бұрынғы қалпына келтіру;
▪ көлденең орналасқан меню командаларын таңдау;
▪ экранға шығатын меню командаларын таңдау;
▪ аспаптар тақтасы командаларын таңдау;
▪ мәліметтері бар тізімнің бір жолын белгілеу;
▪ командалық батырманы басу, таңдау;
▪ ауыстырып қосқыштың мәнін өзгерту;
▪ мәтіндік информацияны енгізу кезінде курсордың орналасу өзгерту;
▪ мәтін енгізілетін өріс жолдарының бірін таңдап, оған мәлімет енгізу
және көптеген басқа әрекеттер.
Программалар терезесінде құжатпен жұмыс істеу барысында бізге
үнемі мәтін фрагменттерімен, үзінділермен (текстің белгілі бір бөлігімен,
суретпен, кестелермен) әртүрлі операциялар орындауға тура келеді. Ол
операциялар мынадай іс-әрекеттерден тұрады: -фрагментті көшіру, тасмалдау
жою, олардың шрифтерін мөлшерін өзгерту, жиектеу, кейбір жерлеріне көлеңке
түсіріп қараңғылау т.б. Мұндай операциялар екіге бөлініп орындалады. Ең
алдымен біз фрагментті белгілеп алуымыз керек. Оның түріне немесе программа
талабына сай фрагментті әр түрлі тәсілдермен белгілейді. Мысалы, мәтін
бөлігін (символды, сөзді, жолды, абзацты, т.б.) тышқанныңкөмегімен немесе
арнайы перне және бағыттаушы тілсызық символдар арқылы белгілеп алуға
болады. Графиктік түрдегі фрагменттің белгілеуде, әдетте қайшымен қиюды
қолднанады.

Егер белгілеу барысында қандайда бір қате жіберілсе, онда фрагментті
тыс жерде (ал кейде фрагменттің өзінде де) тышқанды жай шерту жеткілікті –
мұның нәтижесінде белгілеу әрекеті алынып тасталынады, яғни орындалмайды.

Жұмыс істеуді жаңадан үйреніп жүргендер ешбір обьектіні белгілеместен
команда орындауға тырысады. Мұндай істің нәтижесі қандай болмақ?

▪ кейде бұл команда орындаусыз қалады (мысалы буферге жоқ фрагментті
алуға болмайды);
▪ кейде команда ескерілмей еленбей де қалады (мысалы шрифті өзгертуде);
▪ кейде команда үнсіз келісім бойынша орындалыпта кетеді.
Сондықтан осындай … жалғасы

Ұқсас жұмыстар

Саба? жоспары:

Саба?ты? та?ырыбы: «Windows ОЖ-ні? ж?мыс негіздері»

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік: Студенттерге Windows ОЖ-ні? ж?мыс негіздері туралы ке?інен т?сінік беру

Т?рбиелілік: Студенттерді  ??ыптылы??а, ж?йелілікке т?рбиелеу

Дамытушылы?: Студенттерді? ойлау ?абілетін, логикасын, м?дениеттілігін 

                                                                                                       дамыту

К?рнекілігі: Интерактивті та?та, компьютерлер, д?птер.

Материалды?- техникалы? ??рал-жабды?тар: компьютерлер, 

                                                        интерактивті та?та,  электронды о?улы?

Cаба?ты? ж?рісі:

І.?йымдастыру б?лімі:

1.Студенттермен амандасу

2.Студенттерді т?гендеу

ІІ.Кіріспе н?с?ау:

Саба?ты? та?ырыбы мен ма?сатын таныстыру

Операциялы? ж?йе желілік ба?дарламалы? жаса?таманы? ?зегі болып табылады, ол ?осымшаларды? орындалуына арнал?ан ортаны жасайды ж?не к?п жа?дайда б?л ?осымшалар пайдаланушы ?шін ?андай пайдалы ?асиеттерге ие болатынын аны?тайды.

           Операциялы? ж?йеге ?ойылатын басты талап – негізгі функцияларды? орындалу ?абілеттілігі болып табылатыны ай?ын: ?орлармен н?тижелі бас?ару ж?не пайдаланушы мен ?олданбалы ба?дарламалар?а арнал?ан ы??айлы интерфейсті ?амтамасыз ету. ?азіргі ОЖ – лер, ереже бойынша, мультиба?дарламалы? ??деуді, виртуалды жадыны, свопингті іске асыруы тиіс, к?п терезелі интерфейсті ?олдауы керек. Осы функционалды? талаптардан бас?а операциялы? ж?йелерге аса ма?ызды нары?ты? талаптар ?сынылады. Б?л талаптар?а жатады:

   Ке?ейгіштік. Код, егер керек болып ?алса, ?осымшалар мен ?згертулерді же?іл е?гізуге болатындай етіп жазылуы керек ж?не ж?йені? б?тіндігін б?збау керек.

К?шірімділік. Код процессорды? бір типінен процессорды? бас?а типіне ж?не аппаратты? платформадан (процессорды? типімен бірге компьютерді? барлы? аппаратураларыны? ?йымдастырылу т?сілдерінен т?ратын) же?іл таымалдануы тиіс.

Сенімділік ж?не бас тарту т?ра?тылы?ы. Ж?йе ішкі сия?ты д?л солай сырт?ы ?ателерден, ж?мыс ?атарына шы?улардан ж?не ?абылдамаулардан ?ор?алуы тиіс. Оны? ?рекеттері ?р?ашан алдын ала болжалатын болуы тиіс, ал ?осымшалар  ОЖ- ге зиян келтіру к?йінде болмауы керек.

         С?йкестік. ОЖ- де бас?а операциялы? ж?йелер ?шін жазыл?ан ?олданбалы ба?дарламаларды? орындалуына арнал?ан ??ралдар болуы тиіс. Сонымен ?атар, пайдаланушылы? интерфейс бар ж?йелер мен стандарттармен бірге сыйысуы керек.

         ?ауіпсіздік. ОЖ бір пайдаланушыларды? ?орларын бас?аларынан ?ор?ау ??ралдарына ие болу тиіс.

         ?німділік.Ж?йе ?аншалы?ты аппаратты? платформа р?ксат етсе, соншалы?ты жа?сы тез ?рекеттілікке ж?не реакция уа?ытына ие болуы керек.

         Ке?ейгіштік. Компьютерді? аппаратты? б?лімі бірнеше жылды? ішінде ескіретін уа?ытта, операциялы? ж?йелерді? пайдалы ?мірі онжылды?тармен ?лшене алады. Мысал ретінде  UNIX ОЖ- сі боа алады. Сонды?тан операциялы? ж?йелер ?р?ашан эволюциялы? т?рде уа?ытпен ?згеріп отырады ж?не де б?л ?згерістер аппаратты? ??рыл?ыларды? ?згерістеріне ?ара?анда ?те ма?ыздыра?. ОЖ ?згерістері ?детте ?з бойында онымен жа?а ?асиеттерге ие болуын к?рсетеді. Мысалы,  CD-ROM деген сия?ты жа?а ??рыл?ыларды ?олдау, жа?а типті желілермен байланыс м?мкіншілігі, пайдаланушыны? графикалы? интерфейсі немесе объектілі- ба?ыттал?ан ба?дарламалы? айнала деген сия?ты озы? технологияларды ?олдау, бірден к?п емес процессорды ?олдану. Операциялы? ж?йеге ?андай да ?згертулер енгізілмесе де, кодты? б?тіндігін са?тау ?ндеуді? негізгі ма?саты болып табылады.

Ке?ейгіштікке тек функционалды? интерфейс ар?ылы ?зара ?рекеттесетін жеке модульдерді? жиынынан ба?дарламалар ??растырылатын ОЖ – ны? модульдік ??рылымыны? ар?асында ?ол жеткізіледі. Жа?а компоненттер операциялы? ж?йеге модульдік жолмен ?осыла алады, олар бар компоненттермен ?олдау тауып отыратын интерфейстерді ?олдана отырып, ?з ж?мысын орындайды.

Сонымен ?атар, ж?йелік ?орларды ?сыну ?шін арнал?ан объектілерді пайдалану да ж?йе ке?ейгіштігін жа?сартады. Объектілер – б?л тек объектілі функцияларды? арнайы жиынымен алдын ала ескерілген ?рекеттерді ?ана ?ндіруге болатын м?ліметтерді? абстрактілі типтері. Объектілер ж?йелік ?орлармен біркелкі бас?ару?а р??сат етеді. Жа?а оьъектілерді ?осу бар объектілерді б?йбайды ж?не бар кодты? ?згертілуін талап етпейді.

Ке?ейтуге арнал?ан керемет м?мкіншіліктерді микроядролы? технологияны ?олданумен клиент – сервер типі бойынша ОЖ – ні ??рылымдастыру ?дісі ?сынылады. Осы ?діске с?йкес ОЖ п?рсатты бас?арушы ба?дарлама мен п?рсатталма?ан (непривилегированных) ?ызмет – серверлерді? жиынты?ы сия?ты ??растырылады. ОЖ – ні? негізгі б?лігі жа?а немесе жетілдірілген ескі серверлер ?осыл?ан жа?дайда ?згермейтін болып ?ала алады.

Сонымен ?атар, жойыл?ан процедураларды? ша?ыру ??ралдары (RPC) да ОЖ –ні? функционалды? м?мкіншіліктерін ке?ейтуге м?мкіндік береді. Жа?а ба?дарламалы? процедуралар желіні? кез келген машинасына ?осыла алады ж?не желіні? бас?а машиналарында?ы ?олданбалы ба?дарламаларды? ?арауына тез арада т?се алады.

Кейбір ОЖ ке?ейгіштікті жа?сарту ?шін ж?йеге ?зі ж?мыс істеп жат?ан уа?ытта енгізілуі м?мкін ж?ктелетін драйверлерді ?олдайды. Жа?а файлды? ж?йелер, ??рыл?ылар мен желілер ??рыл?ы драйверін, файлды? ж?йе драйверін немесе транспортты? драйверді жазу жолымен ж?не оны ж?йеге ж?ктегенде ?олдануы м?мкін.

К?шірімділік. Кодты? к?шірімділік талабы ке?ейгіштікпен ты?ыз байланысты. Ке?ейгіштік операциялы? ж?йені жа?сарту?а р??сат етеді, ал к?шірімділік м?мкіншілігі бойынша кодта ?лкен емес ?згерістер жасай отырып бас?а процессорда немесе аппаратты? платформада орналасатын машина?а барлы? ж?йені? орнын ауыстыру?а м?мкіндік береді. Біра? ОЖ жиі не к?шірілетіндер не к?шірілмейтіндер деп суреттелсе де, к?шірімділік – б?л бинарлы? ?алып – к?й емес.М?селе ж?йе к?шіріліне ала ма дегенде емес, оны ?аншалы?ты же?іл істеуге болатынды?ында. К?шірілінетін ОЖ-ні? жазылуы к?шірілетін кодты? жазылуына ??сас — тек кейбір ережелерге с?йену керек.

         Біріншіден, кодты? ?лкен б?лігі  ж?йені к?шіргі?із келетін барлы? машиналарда бар болатын тілде жазылуы тиіс. Б?л ?детте код жо?ары де?гейлі тілде жазылуы тиіс дегенді білдіреді, стандарттал?ан, мысалы С тілінде. Ассемблерде жазыл?ан ба?дарлама к?шірілетін болып табылмайды (егер сіз тек оны сіздікімен командалы? с?йкестікке ие машина?а к?шіргі?із келмесе).

         Екіншіден, ба?дарлама ?андай физикалы? айнала?а к?шірілуі тиіс екенін ескеру керек. ОЖ ??р?анда ?р т?рлі аппаратура ?р т?рлі шешімдерді талап етеді. Мысалы, 32-биттік адрестерде ??рал?ан ОЖ 16-биттік адресті машиналар?а к?шіріле алмайды (тек ?лкен ?иыншылы?тармен ?ана).

         ?шіншіден, кодты? аппаратты? ??рыл?ыларымен бірлесіп ?рекеттесетін б?ліктерін минимизициялау немесе (егер м?мкін болса) жою ма?ызды. Аппаратурадан т?уелділікті? к?птеген пішіндері болуы м?мкін. Кейбір ай?ын т?уелділік пішіндері регистрлер мен бас?а аппаратты? ??ралдармен тікелей манипуляциялаудан т?рады.

         Т?ртіншіден, егер аппаратты?-т?уелді код толы? жойыла алмаса, онда ол бірнеше жа?сы локальденген модульдерде б?лектенген болуы тиіс. Аппаратты?-т?уелді код барлы? ж?йе бойынша таратылуы тиіс емес. Мысалы, аппаратты?-т?уелді ??рылымды абстракті типтік ба?дарламалы?-берілетін  м?леметтерде жасыру?а болады. Ж?йені? бас?а модульдері кейбір функцияларды? жиынын пайдалана отырып аппаратурамен емес, осы м?ліметтермен ж?мыс істейді. ОЖ тасымалдан?анда, тек олармен манипуляциялайтын  осы м?ліметтер мен функциялар ?ана ?згереді.

3. Ба?алау:  Студенттерді   білім  де?гейіне  ?арай  ба?алау.

4. Уйге тапсырма: