Windows operatsion tizimi oilasi — Ваш верный помощник с OS Windows

Vikipediya, erkin ensiklopediya

Microsoft Windows

Microsoft Windows Microsoft tomonidan shaxsiy kompyuterlar va serverlar uchun yaratilgan operatsion tizimlar oilasining nomidir.

Windows 1.01 (1985)
Windows 1.02 (1986)
Windows 1.03 (1986)
Windows 1.04 (1987)
Windows 2.0 (1 noyabr 1987)
Windows 2.1 (Windows 386) (1987)
Windows 3.0 (22 may 1990)
Windows 3.1 (1992)
Windows NT 3.1 (1993)
Windows NT 3.5 (1994)
Windows NT 3.51 (1995)
Windows 95 (24 avgust 1995)
Windows NT 4.0 (1996)
Windows CE 1.0 (1996)
Windows CE 2.0 (1997)
Windows 98 (25 iyun 1998)
Windows 2000 (17 fevral 2000)
Windows CE 3.0 (2000)
Windows Millenium Edition (Me) (14 sentyabr 2000)
Windows XP (25 oktyabr 2001)
Windows CE 4.0 (2002)
Windows Server 2003 (24 aprel 2003)
Windows Mobile 2003 (2003)
Windows Mobile 5.0 (2005)
Windows Fundamentals for Legacy PCs (8 iyun 2006)
Windows Vista (30 yanvar 2007)
Windows Mobile 6 (2007)
Windows Server 2008 (2008)
Windows Home Server
Windows 7 (2009-yil, 22-oktyabr)
Windows Phone 7 (2010-yil, 8-noyabr)

Microsoft Windows versiyalari

Ishlab chiqarilgan yili	Nomi	So’nggi versiyasi	Qo’llab-quvvatlash tugallanish sanasi^[1]	Tizim ichki brauzerining so’nggi versiyasi	Oilasi
1985-yil 20-noyabr	Windows 1.0x	1.04 (1987-yil aprel)	2001-yil 31-dekabr	Tizim ichki brauzeri mavjud emas	MS-DOS uchun qobiq dastur
1987-yil 1-noyabr	Windows 2.0 Windows 2.1x	2.11 (1989-yil 13-mart)	2001-yil 31-dekabr
1990-yil 22-may	Windows 3.0	3.00a (1990-yil 31-oktyabr)	2001-yil 1-dekabr^[2]
1992-yil 18-mart	Windows 3.1	3.11	2001-yil 31-dekabr	Internet Explorer 5
1992-yil 1-oktyabr	Windows for Workgroups 3.1	3.11 (1993-yil 31-dekabr)	2001-yil 31-dekabr
1993-yil 27-iyul	Windows NT 3.1	3.10.528 SP3 (1994-yil 10-noyabr)	2001-yil 31-dekabr	Windows NT
1994-yil 21-sentyabr	Windows NT 3.5	3.50.807 SP3 (1995-yil 21-iyun)	2001-yil 31-dekabr
1995-yil 30-may	Windows NT 3.51	3.51.1057 SP5 (1996-yil 19-sentyabr)	2001-yil 31-dekabr
1995-yil 24-avgust	Windows 95	4.00.950C (4.03.1214) (1997-yil 26-noyabr)	2000-yil 31-dekabr (as.) (Retail) 2001-yil 31-dekabr (SBL) (ext)	Internet Explorer 5.5	Windows 9x
1996-yil 29-iyul	Windows NT 4.0	4.00.1381 / SP6a SRP (2001-yil 26-iyul)	2002-yil 20-iyun (as.) 2003-yil 30-iyun (SBL) 2004-yil 31-dekabr (ext)	Internet Explorer 6	Windows NT
1998-yil 25-iyun	Windows 98	4.10.2222A (SE) (1999-yil 5-may)	2002-yil 30-iyun (as.) 2004-yil 31-mart (SBL) 2006-yil 11-iyul (ext)	Windows 9x
2000-yil 20-aprel	Windows 2000	5.0.2195 / 5.0 SP4 Rollup 1 v2 (2005-yil 13-sentyabr)	2004-yil 31-mart (retail) 2005-yil 31-mart (SBL) 2005-yil 30-iyun (as.) 2010-yil 13-iyul (ext)	Windows NT
2000-yil 14-sentyabr	Windows ME	4.90.3000 (2000-yil 14-sentyabr)	2003-yil 31-dekabr (as.) 2004-yil 30-iyun (SBL) (Retail) 2006-yil 11-iyul (ext)	Windows 9x
2001-yil 24-avgust (RTM) 2001-yil 25-oktyabr (sotuv)	Windows XP	5.1.2600.5512 SP3 (2008-yil 21-aprel)	2004-yil 30-sentyabr (RTM) 2006-yil 10-sentyabr (SP1/SP1a) 2008-yil 30-iyun (retail) 2009-yil 14-aprel (SP2/SP3 as.) 2010-yil 13-iyul (SP2) 2010-yil 22-oktyabr (SBL) 2014-yil 8-aprel (ext)	Internet Explorer 8	Windows NT
2003-yil 28-mart	Windows XP 64-bit Edition	5.2.3790	2006-yil 25-iyul
2003-yil 24-aprel	Windows Server 2003	5.2.3790.3959 SP2 (2007-yil 13-mart)	2009-yil 30-iyun (RTM) 2010-yil 13-iyul (as.) 2015-yil 14-iyul (ext)	Windows Server
2005-yil 25-aprel	Windows XP Professional x64 Edition	5.2.3790.3959 SP2 (2007-yil 13-mart)	2008-yil 30-iyun (retail) 2009-yil 31-yanvar (SBL)	Windows NT
2006-yil 8-noyabr (RTM) 2007-yil 30-yanvar (sotuv)	Windows Vista	6.0.6001 / SP2 Build 6002 (2009-yil 25-may)	2010-yil 13-aprel (RTM) 2010-yil 22-oktyabr (retail) 2011-yil 12-iyul (SP1) 2011-yil 22-oktyabr (SBL) 2012-yil 10-aprel (as.) 2017-yil 11-aprel (ext)	Internet Explorer 9
2007-yil 16-iyul	Windows Home Server	5.2.4500 (2007-yil 16-iyul)	2013-yil 8-yanvar (ext)	Windows Server
2008-yil 27-fevral	Windows Server 2008	6.0.6002 / SP2 build 6002 (2009-yil 25-may)	2011-yil 12-iyul (SP1) 2015-yil 13-yanvar (as.) 2020-yil 14-yanvar (ext)
2009-yil 13-iyul (RTM) 2009-yil 22-oktyabr (sotuv)	Windows 7	6.1.7601 / SP1 Build 7601 (2011-yil 22-fevral)	2013-yil 9-aprel (RTM) 2015-yil 13-yanvar (as.) 2020-yil 14-yanvar, 2023-yil 10-yanvar (ext)	Internet Explorer 11	Windows NT
2009-yil 13-iyul (RTM) 2009-yil 22-oktyabr (sotuv)	Windows Server 2008 R2 yoki Windows Server 7	6.1.7601 / SP1 Build 7601 (2011-yil 22-fevral)	2015-yil 13-yanvar (as.) 2020-yil 14-yanvar (ext)	Windows Server
2011-yil 6-aprel	Windows Home Server 2011	6.1.8400	2016-yil 12-aprel (ext)
2012-yil 1-avgust (RTM) 2012-yil 4-sentyabr (sotuv)	Windows Server 2012	6.2.9200 (2012-yil 26-oktyabr)	2018-yil 9-oktyabr (as.) 2023-yil 10-oktyabr (ext)
2012-yil 1-avgust (RTM) 2012-yil 26-oktyabr (sotuv)	Windows 8	6.2.9200 (2012-yil 26-oktyabr)	2016-yil 12-yanvar (ext)	Windows NT
2013-yil 21-avgust (RTM) 2013-yil 17-oktyabr (sotuv)	Windows Server 2012 R2	6.3.9600 (2013-yil 17-oktyabr)	2018-yil 9-yanvar (as.) 2023-yil 10-yanvar (ext)	Windows Server
2013-yil 21-avgust (RTM) 2013-yil 17-oktyabr (sotuv)	Windows 8.1	6.3.9600 (2013-yil 17-oktyabr)	2018-yil 9-yanvar (as.) 2023-yil 10-yanvar (ext)	Windows NT
2015-yil 15-iyul (RTM) 2015-yil 29-iyul (sotuv)	Windows 10	21H1 (2021-yil 18-may)	2025-yil 17-oktyabr (as.)	Microsoft Edge / Internet Explorer 11 (muvofiqlik uchun qoldirilgan)
2016-yil 29-sentyabr (RTM) 2016-yil 12-oktyabr (sotuv)	Windows Server 2016	1607 (10.0.14393) (2016-yil 26-sentyabr)	2022-yil 11-yanvar (as.) 2027-yil 11-yanvar (ext)	Internet Explorer 11	Windows Server
2018-yil 14-avgust (RTM) 2018-yil 2-oktyabr (sotuv)	Windows Server 2019	1809 (10.0.17763) (2018-yil 11-noyabr)	noma’lum
2021-yil 2-mart (RTM) (hali sotuvga chiqmagan)	Windows Server 2022	Beta (2021-yil 2-mart)	noma’lum
2021-yil 24-iyun^[3]	Windows 11	?	noma’lum	?	Windows NT

Shartli belgilar:

as. — birinchi (asosiy) reliz uchun litsenziya muddatining tugashi
SBL — ishlab chiqaruvchilar uchun litsenziya muddatining tugashi^[4]
retail — chakana xaridorlar uchun litsenziya muddatining tugashi
SPx — Tizimga kiritilgan turli qo’shimchlar (service pack)lar uchun litsenziya muddatining tugashi
ext — tizimni qo’llab-quvvatlashning to’liq tugashi

↑ Политика жизненного цикла поддержки Microsoft
↑ Microsoft Support Lifecycle^(ingl.)
↑ „«Microsoft» Windows 11 операцион тизимини намойиш қилди — видео“. Bugun.uz. 2021-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021 йил 24 июнь. (Wayback Machine saytida 2021-06-24 sanasida arxivlangan)
↑ Лицензирование для сборщиков систем OEM

Ushbu shablonni: koʻrish • munozaralash • tahrirlash Microsoft Windows tarixi
MS-DOS/9x-asosida:	1.0 • 2.0 • 2.1x • 3.0 • 3.1x • 95 • 98 • Me
NT-asosida:	NT 3.1 • NT 3.5 • NT 3.51 • NT 4.0 • 2000 • XP • Server 2003 • FLP • Vista • Server 2008 • Home Server • 7 • 8 • Server 2012 • 8.1 • 10 • Server 2016 • Server 2019
CE-asosida:	CE 1.0 • CE 2.0 • CE 3.0 • CE 4.0 • CE 5.0 • CE 6.0 • Mobile
Boshqa loyihalar:	Neptune • Nashville • Cairo • OS/2

Источник

Hayrli kech Do’stlar!!! Anchadan beri maqola yozmay sizni zeriktirib qo’ydikmi? Uzur. Sizlar bilan yana «UzHackerSW» jamoasi. Bugun eng qiziqarli va muhim mavzu bilan tanishib chiqamiz. Qanday deysizmi? Bizning kuzatib boring, unda boshladik.
Bilamizki, Microsoft dunyodagi kompyuterlarga o’rnatilgan Windows OT ning asoschi va ishlab chiqaruvchi yagona kompaniya hisoblanadi. Microsoft ga 1975-yil 4-aprelda Bill Gates Paul Allen tomonidan asos solingan. Endi operatsion tizim tushunchasiga ta’rif berska, operatsion tizim bu apparat (qurilmalar) va dasturiy ta’minotni bir biriga bog’lagan holda foydalanuvchi bilan kompyuterni muloqotlashuviga sharoit yaratib beruvchi interfeys (bog’lovchi) hisoblanadi. Windows OT imini ishlab chiqqunga qadar 2 ta OT ishlab chiqilgan. Bular: OS/2 va MS-DOS (Microsoft — Disk Operating System) bo’lgan.

MS-DOS operatsion tizimi

OS/2 operatsion tizimi
Bizda endi Windows tushunchasi nima ekanligi haqida savol tug’iladi? xo’sh u nima? qanday tizim? Bunga biz quyidagicha javob beramiz. Windows so’zi inglizcha so’z bo’lib, «oynalar» degan ma’noni beradi. Ya’ni Windows OT imida ishlaganimizda biz faqat oynalar bilan ishlayotgan bo’lamiz, biron hujjat ochsak ham, papka ochsak ham, xattoki o’yin o’ynaganda ham oynada ochilgan o’yinni o’ynayotgan bo’lamiz. Windows OT imi versiyalari haqida gaplashadigan bo’lsak, Windowsning quyidagi versiyalari mavjud:
Windows1-3.1 — ya’ni Windows 1 (1985), Windows 2 (1987), Windows 3 (1990) va Windows 3.1 (1992). Bu OT lar deyarli bir xil bo’lib faqat ba’zi yangilanishlar bilan yangilangan. Masalan bu kabi OT larda, birinchi grafikali operatsion tizim, birinchi marta operatsionda sichqoncha qo’llanilgan, birinchi o’yinni o’z ichiga olgan, birinchi marta oynalarni kichiklashtirish va kattalashtirish, Windows ning Word va Excel dasturlari birinchi marta shu operatsion tizimda qo’llanilgan.

Windows 1

Windows 2

Windows 3

Windows 3.1
Windows 95 — 1995 — yilning avgust oyida ishlab chiqilgan. Uning afzalliklari shundan iborat ediki, u birinchi «pusk» (start) tugmali OT im, «plug and play» yangilanish qo’shilgan («plug and play» — bu biror qurilmani kompyuterga ulaganingizda u qurilmaning driverini OT imning o’zi o’z bazasidan izlab topib OT ga o’rnatadi) va bizga ma’lum va mashhur Windows ning internet brauzer ya’ni «Internet Explorer» ham birinchi ko’rinishi shu OT dan joy olgan.

Windows 95
Windows 98 — 1998 — yilning iyun oyida taqdim etilgan. U o’zida birinchi Windows Media Player 6.2 ni o’z ichiga olgan. Yana bir afzalligi Windosw Explorer ya’ni papkalar bilan ishlovchi oynada orqaga va oldinga tugmalar bilan boyitilgan va bir necha oldingi OT dagi kamchiliklar yangilangan.

Windows ME
Windows XP — o’z davrida eng mashhur va tezkor OT bo’lgan bu OT ni haligacha ham eslashadi va hali hanuz ham ishlatib kelinmoqda. Bu OT ning tezkorligi, qulayligi, yengilligi, qulay interfeysga va chiroyli dizaynga ega ekanligi uning nomdor bo’lishiga olib kelgan. Bu OT 2001-yilning oktyabr oyida taqdim etilgan bo’lishiga qaramay, 2014- yilning aprel oyigacha Microsoft tomonidan dasturiy ta’minoti qo’llab quvvatlab kelingan. Bu Microsoft tarixidagi eng uzoq muddatli qo’llab quvvatlashga erishgan OT hisoblanadi. Bu OT da asosan oldingi versiyalardagi kamchiliklar va dasturlar yangilangan. Buning yagona kamchiligi mavjud bo’lib, u ham xavfsizlik masalada edi. Ya’ni biz firewall (himoyalovchi «olovli devor» ma’nosini beradi) sozlasak, u o’z-o’zidan ma’lum vaqtdan so’ng o’zining oldingi holatiga qaytadi.

Windows XP
Agar siz o’z noutbukingizda (bu usul faqat noutbuklar uchun sababi PC (shaxsiy kompyuterlarda) bu usul har doim ham ish bermasligi mumkin). Siz o’z klaviaturangizda quyida biz berib boradigan logotiplardan birini ko’rib turib o’z noutbukingiz qanday operatsion tizim uchun mo’ljallanganligini bilib olishingiz mumkin. Bu degani siz faqat shu turdagi operatdion tizim o’rnatishingiz kerak degani emas. BU sizga shu turdagi OT o’rnatish maslahat beradi.

WIndows XP logotipi
Windows Vista — 2007-yil yanvar oyida taqdim etilgan bu OT Windows OT da o’yin o’ynovchi o’yinchlar uchun eng yaxshi versiya bo’lgan desak mubolag’a qilmagan bo’lamiz. Sababi yuqori grafikaga ega bu OT turli o’yinlar uchun yuqori harakteristika (RAM, ROM, Video karta, HDD) talab qilgan. Lekin uning yuqori talabchanligi uni tez orada so’nishiga olib kelgan.

Windows Vista

Windows Vista logotipi
Windwos 7 — 2009 — yil oktyabr oyida taqdim etilgan OT. Bu operatsion tizim tezkorlik, stabillik, foydalanish uchun qulayligi tufayli ko’pchilikning e’tiboriga tushgan. Bu OT hozirga kelib ham ancha keng ko’lamda qo’llanilib kelmoqda. Windows 7 Windows Vista OT imining kamchilik va kritikalarini yopgan OT dir.

Windows 7

Windows 7 logotipi
Windows 8 / 8.1 — Windows 8 (2012, oktyabr) va Windows 8.1 (2013, oktyabr) bu OT lar juda Windows oilasi uchun katta yangilanish olib kirdi desak xato qilmagan bo’lamiz. OT da yangicha uslub plitkalardan foydalanish qo’llanilgan. Bu OT qo’lda boshqarish imkoniyati juda yuqori va mosligi tufayli o’z foydalanuvchilarni hayratga solgan. Windows 8.1 nega bunchalik tez ishlab chiqarilganligining sababi shuki Windows 8 da dasturlar bilan moslashuv juda pastligi va qiyinligi Windows 8.1 bartaraf etilgan. Uning ishlash muhiti tezligi va harakteristikalardan unumli va to’g’ri taqsimlay olish uni ommalashuviga sabab bo’lmoqda. Bu versiyalarda interfeys ko’rinishi va dizaynida deyarli farq sezilmaydi. Ha aytgancah Windows 8 / 8.1 versiyalari «pusk» tugmasining vazifasi o’zgarganligini ko’rish mumkin.

Windows 8

Windows 8.1

Windows 8 / 8.1 logotipi
Windwos 10 — 2014 — yil sentyabr oyida taqdim etilgan OT boshida test rejimida aqilli o’ylovchi insolar uchun ishlab chiqarilgan edi. Lekin keyinchalik bu versiya yangilanishlar bilan boyitilib borildi va ommavi tarzda ishlab chiqarila boshlandi. Bu versiyada Windows 8 / 8.1 da «pusk» tugmasidan voz kechilganligi qayta joyiga qaytarilgan.

Windows 10 logotipi
ESLATMA, Windows XP va Windows Vista logotiplari o’xshash, Windows 8 / 8.1 va Windows 10 logotiplari o’xshashdir.

Tavfsiya etamiz

Kompyuterning doimiy tezkor va video xotiralarning hajmini ko'rish

Windows OT ini o'z kompyuterga o`rnatish

Источник

Windows — bu operatsion tizim (OT), ya’ni maxsus dastur bo’lib, u inson bilan kompyuter o’rtasida muloqotni o’rnatadi hamda kompyuterning barcha qurilmalarining ishini boshqaradi. Operatsion tizimning turlari juda ko’p, masalan MS DOS 1.0 dan MS DOS 6.22 gacha, OS/2, UNIX, LINUX va hokazolar.
Operatsion tizimlardan eng taniqlilari bu Microsoft firmasining MS DOS va Windows dasturlari, Apple firmasining Macintosh dasturi, UNIX va LINUX dasturlari hisoblanadi. Bulardan eng ko’p tarqalgani MICROSOFT kompaniyasining Windows operatsion tizimlaridir.
Windows — bu inglizcha so’z bo’lib, “oynalar” degan ma’noni anglatadi, ya’ni Windows tizimida barcha dasturlar «oyna» ko’rinishida ishlaydi.
Windows — Microsoft (MS) firmasining dastur mahsuli bo’lib, maxsus tayyorgarlikka ega bo’lmagan kompyuterdan foydalanuvchilar uchun mo’ljallangan operatsion tizimdir. Uning asosiy maqsadi — kompyuterdan foydalanishni iloji boricha soda, o’rganish uchun oson va qulay, shu bilan birga foydalanuvchiga mumkin qadar keng imkoniyatlar yaratish holiga keltirishdir. Hozirgi kunda mazkur talablarga javob beruvchi operatsion tizim bu — MS Windows XR grafik operatsion tizimi hisoblanadi .
1980 yillar o’rtalarida Microsoft foydalanuvchining grafik imkoniyatlari mavjud bo’lgan Windowsning birinchi versiyalarini chiqardi.

Hozirgi vaqtda avtonom operatsion tizimlar qatoriga — Windows 7,Windows 8,Windows 10, Mac OS X, UNIX va Linuxlar kiradi. Boshqa avtonom operatsion tizimlar tarmoqning kichik qismini tashkil etuvchi milliy sug’urta va kichik biznes iste’molchilari tarmoq imkoniyatlarini ham o’z ichiga oladi.O’shandan beri Microsoft har doim Windowsning yangilangan versiyalarini diagnostika, avtomatik o’rnatish, plastifitsirlangan xavfsizlik va qulaylangan foydalanuvchi interfeyslari mavjud bo’lgan innovatsion xususiyatlarga ega qilib chiqarmoqda .
Windows 7 foydalanuvchi ish tajribasini yaxshilovchi bir nechta dasturlardan tashkil topgan. Ko’pkina foydalanuvchilar quyidagi Windows 7 ning versiyalaridan birini tanlaydilar: Windows 7 Starter, Windows 7 Home Premium, Windows 7 Ultimate, or Windows 7 Professional.
Windows 7 Starter-netbuklar va boshqa kichik portativ kompyuterlar uchun qo’llaniladi. Windows 7 foydalanuvchilarga fayllarni qidirish qulayligini, printer va boshqa qurilmalarga ulanishni, internetga lokal tarmoq va simsiz aloqa orqali ulanish imkonini beradi. Windows ning bu nashri odatda yangi kompyuterlarga o’rnatiladi va chakana savdo do’konlaridan sotib olish mumkin emas.
Windows7 HomePremium Windows7 Starter ning barcha imkoniyatlarini o’z ichiga oladi. Shuningdek Aero Flip 3D yuqori aniqlikdagi filmlar yaratish imkonini beradi.

Windows 7 Ultimate- Windows 7 Home Premium fayllarni saqlab qoluvchi qo’shimcha imkoniyatlardan tashqari 35 ta tillar to’plamini ham o’z ichiga oladi.
Windows operatsion tizimi funksiyalari.

Ba’zioperatsion tizimlar foydalanuvchini nazorat qilish, administrator xavfsizligini o’rnatish uchun ham xizmat qiladi.
Cho’ntak kompyuterlarida va ko’pkina mobil qurilmalarda, masalan smartfonlarda operatsion tizim ROM mikrosxemasida joylashadi. Turli o’lchamdagi kompyuterlarda turli operatsion tizimlar qo’llaniladi, chunki kompyuterning turiga qarab operatsion tizim yoziladi. Masalan universal kompyuterlarda shaxsiy kompyuter operatsion tizimi qo’llanilmaydi.Hatto, bir xil turdagimasalan shaxsiy kompyuyerlarida ham turli xildagi operatsion tizimlar qo’llaniladi. Ba’zilarida ko’p sonli operatsion tizimlardan ham foydalaniladi. Siz dasturiy ta’minot sotib olayotganingizda bu operatsion tizim sizning shaxsiy kompyuteringiz yoki mobil qurilmangizga o’rnatilishiga amin bo’lishingiz kerak. Ba’zi hollarda foydalanilayotgan operatsion tizimlar platforma (platform)lar ham deb ataladi. Sotib olingan dasturiy ta’minot albatta alohida amaliy dasturlar bilan jihozlangan platforma (operatsion tizim) dan iborat bo’ladi. Sross-platform dasturi ko’p sonli operatsion tizim dasturlaridan biri hisoblanadi.

Hisoblash tizimini mavqeini asosan uning OT i belgilaydi. Shunga qaramasdan, hisoblash tizimidan faol foydalanuvchilar, ko’pincha, unga ta’rif berishda anchayin qiynaladilar. Bu narsa qisman OT bir-biri bilan unga bog’liq bo’lmagan ikkita funksiyani bajarishi bilan bog’liqdir: bu foydalanuvchiga, dasturchiga kengaytirilgan, virtual mashina imkoniyatini yaratish bilan qulaylik yaratish va ikkinchi kompyuterning resurslarini ratsional boshqarish bilan undan samarali foydalanishni oshirishdir.
Grafik interfeysdan foydalanish Microsoft kompaniyasi, foydalanuvchilarga grafik interfeys va bir nechta ilovalar bilan bir vaqtda ishlash imkonini berdi. Grafik interfeys mavjudligi va uni Microsoft tomonidan (Graphical User Interfase, GUI), kengko’lamda quvvatlanish shunga olib keldiki, ko’pgina yangi dastur maxsulotlari shu yangi imkoniyatlarga mo’ljallab ishlab chiqildi. Vaqt o’tishi bilan Microsoft kompaniyasi, hisoblashlar ishonchliligi va u samaradorligini ta’minlashga e’tiborini qaratdi, ammo foydalanuvchiga intultiv jihatdan tushunarli va umuman qulay interfeys bilan ta’minlash asosiy masala bo’lib qoldi.
Qurilmalarni modernizatsiya qilish uchun, tizim resurslarini boshqarish uchun va tarmoqqa ulanishi muammolarini bartaraf qilish uchun tarmoq administratorlari va boshqa mukammal foydalanuvchilar buyruqlar qatori interfeysi bilan ishlashadi. Buyruqlar qatori interfeysida foydalanuvchi buyruqlarni kiritadi yoki klaviaturadagi alohida tugmalarni bosish orqali kiritiladi. Ba’zi odamlar buyruqlar qatoridan foydalanishni qiyin deb o’ylashadi, chunki bu aniq imloni, grammatikani va tinish belgilarini qo’yishda aniqlikni talab qiladi.
Vaqt yetishmasligi kabi kichik xatolar ham xato xabarlari ishlab chiqaradi. Buyruqlar interfeysi foydalanuvchiga parametrlarni batafsil nazorat qilish uchun ko’proq boshqarish imkonini beradi.
Buyruqlar qatori interfeysi bilan ishlash, kompyuterga kiritilgan buyruqlar majmui buyruqlar tili deb ataladi.Buyruqlar qatori interfeysi sizdan aniq grammatikani, imloni va tinish belgilari aniqligini talab etadi.

Источник

Windows oiladagi Operatsion tizimlarning optimizatsiyasi

Muallif: Mengliyev Sh

Qo`shilgan sana: 2014-04-23

Windows oiladagi Operatsion tizimlarning optimizatsiyasi.

Bu bobda tizim optimizatsiyasining asosiy momentlari bilan tanishib o‘tamiz. Optimizatsiyani boshlash uchun, tizim ishini tezlashtirgan holda, ba’zi bir kerak bo‘lmagan tizim xizmatlarini o‘chirib tashlaymiz. Shuningdek xotira ham bo‘shaydi.
Qorqmasdan o‘chiriladigan xizmatlarni ro‘yxati:

Automatic Updates (avtomatik yangilash). Tizimni qo‘l yordamida ham yangilash mumkinligini inobatga olgan holda, bu xizmatni o‘chirish mumkin. Ayniqsa Internet bilan bog‘lanish bo‘lmasa. Shuni sedan chiqazmanki, System Properties ilovasida Automatic Updates o‘chirish esingizdan chiqmasin.
Computer Browser. Tarmoqdagi kompyuterlar ro‘yxatini yangilaydi. Tarmoq yo‘qligida bu xizmat kerak emas.
Cryptographic Service. Local tarmoqda kalitlar bilan o‘zaro almashtirish va uzatiladigan ma’lumotlarni shifrlashning xavfsizlik xizmati. Agarda larmoq mavjud bo‘lmasa bu xizmatni o‘chirish mumkin.
DHCP client. IP- adreslarni avtomatik ravishda tarqatadi. Agarda tarmoq mavjud bo‘lmasa, bu xizmat kerak emas.
Event Log. Tizim, dasturiy hodisalarni tizim xavfsizligiga o‘tkazadi. Uni o‘chirsa ham bo‘ladi.
Messenger. Administrator orqali ma’lumotlarni olish va jonatishga javob beradigan xizmat. Tarmoq va administrator mavjud bo‘lmasa xizmat umuman kerak emas.
Network Connections. Hamma tarmoq ulanishlarni boshqarish. Agarda tarmoq mavjud bo‘lmasa, bu xizmat kerak emas.
Print Spooler (Спулер печати). Agarda printer bo‘lmasa, xizmat ham kerak emas.
Portable media serial number. Kompyuterga ulanadigan musiqa qurilmani seriya raqamini olishiga javob beradigan xizmat.
Protected Storage. Maxsus ma’lumotlarni saqlaydi. Avtorizatsiya qilinmagan ulanishni man etadi.
Remote Registry Service. Reestrni masofaviy boshqarish uchun moljallangan. (faqat tarmoq administratorlarga).
System Event Notification. Tizim hodisalarni kuzatadi. Agarda hammasi to‘g‘ri sozlangan va normal ishlasa, uni o‘chirishingiz mumkin.
SSDP Discovery. UpnP qollaydigan qurilmalarning ishini ta’minlaydi. (kompyuterni uy xizmat tehnika bilan bog‘lovchi Plug & Play universal tizimi).
Task Scheduler. Aniq vaqtda ilovalarni yuklash.
Telephony. Modem bilan bog‘lanish. Modem mavjud bo‘lmasa, xizmatni o‘chirish mumkin.
Telnet. Telnet protokoli bo‘yicha ulanish va masofaviy ishlash imkonini ta’minlaydi. Agarda, bu nimaligini tushunmasangiz, uni o‘chirishingiz mumkin.
Uninterruptible power supply. Uzliksiz elektr ta’mirlash (UPS) manbasini ishini boshqaradi.
Terminal Service. Tarmoq bo‘yicha kompyuterga ulanish va masofaviy boshqarish uchun xizmat kiladi.
Windows time. Likal mashinada va serverda vaqtni sinxronlashtiradi. Agarda time-server bo‘lmasa, xizmat ham kerak emas.
Wireless zero configuration. 803.11 va 803.11b standartga tegishli simsiz tarmoqlarni avtomatik sozlash xizmati. Agarda simsiz tarmoq mavjud bo‘lmasa, xizmat ham kerak emas.

Tizimni ishdan chiqazmasligi uchun, uyqori aytib o‘tilgan vazifalarni bajarishdan oldin, tizim xizmatlarini ishga tushish uchun javob beradigan reestrni rezerv nusxasini oling: regedit ni ochib, HKEY_LOCAL_MACHINE \SYSTEM \CurrentControlSet \Serviсes bo‘limiga borib, File menyudan Export Registry Key punktiga o‘tamiz.
Tizim ishini tezlashtiradigan va operativ xotirani ayrim qismini bo‘shatadigan yana bitta usul – bu Dr.Watson’a otladchikni o‘chirish: reesrda HKEY_LOCAL_MACHINE \SOFTWARE \Microsoft \Windows NT \CurrentVersion \AeDebug kalitni topib, Auto parametrni qiymatini 0 ga o‘zgartiring. Shunday reestrning modifikatsiyasida, ilova ishdan chiqsa tizim uni yopishni yoki otladka uchun otladchikga uzatishni tavsiya etadi.
Keyingi bosqich – ishni tezlashtirishini moljallangan interfeys optimallashtirishi. System Properties ga kirib, Advanced ilovasini ochamiz, Performance bo‘limdagi Settings tugmasini bosib, Visual Effects ochilgan ilovasida Adjust for best performance punktni belgilaymiz. Shu bilan hamma effektlarni o‘chiramiz.
Endi esa boshlangich menyuga o‘tamiz. Boshida u kechikish bilan ochiladi (400millisekund), tezlikni esa o‘zgartirish mumkin. Buning uchun: reestrdagi HKEY_CURRENT_USER \ControlPanel \Desktop manzilda joylashgan MenuShowDelay kalitini qiymatini o‘zgartiramiz. Bu parametr uchun qiymatni “0” ga tenglashtirsak menyu kechikmasdan paydo bo‘ladi.
Reestrda yzne bitta, interfeys ishini tezlashtiradigan MinAnimate parametr mavjud. Uning yordamida darchalar ochib yopilishda animatsiya yoqiladi. Buning uchun HKEY_CURRENT_USER \ControlPanel \Desktop \WindowsMetrics manzildagi MinAnimate parametrini qiymatini “0” yoki “1” ga tenglashtiramiz. “0” – animatsiya effekti yoqilgan, “1” -o‘chirilgan. Agarda reestrda bu kalit mavjud bo‘lmasa, uni yarating (tip String). Bu o‘zgarishlar kuchga kirish uchun kompyuterni qayta yuklash zarur.
NTFS bo‘limdagi ko‘p fayllarga ega bo‘lgan papkani ochish uchun ansha vaqt sariflanadi, chunki Windows har gal faylga kirish oxirgi belgisini yangilatadi.
Shu funktsiyani o‘chirish uchun regedit ni yuklash zarur va HKEY_LOCAL_MACHINE \SYSTEM \CurrentControlSet \Control \FileSystem manzilida DWord tipdagi NtfsDisableLastAccessUpdate parametrni yarating. Uni “1” qiymatgai tenglashtiring.
Bundan tashqari tizimni ishini optimallash uchun, shunga moljallangan maxsus dasturladan foydalanish zarur, masalan, Windows XP ni sozlash uchun foydalanadigan 20 tacha utilit fayllardan iborat bo‘lgan Tweak-XP to‘plami.

OT tezlashtirish (ускорение).
“Мой компьютер” papkani ochganda, agarda CD-ROM prividida disk tutgan bo‘lsa, papkani ochilishi sezilarli sekinlashadi. Daskni, faqatgina murojat qilingan vaqtda, aylanishini hosil qilsak, u tizim ishlash tezligiga ta’sir ko‘rsatmaydi.
Buning uchun:
HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\CDRom bo‘limda DWORD tipli Autorun parametr yaratiladi, va u “0” qiymatga tenglashtiriladi.
Windows XP, fayllarni qidiruv tezligini oshirish uchun, disklardagi hamma fayllarga indeks yaratadi va ularni qollaydi. Buning teskari tomoni – ochish, yopish va h.k. tipdagi buyruqlarni bajarish tezligini kamaytiradi. Buning uchun quyidagilarni bajaramiz:

My Computer ochamiz;
Allow indexing service to index this disk for faster searches ortsiyada bayroqchani olib tashlaymiz;
Darchada Apply to all folders and subfolders optsiyani tanlaymiz;
Kompyuterning qolgan qattiq disklar uchun ketma-ketlikni takrorlaymiz.

Windows 98 ishini tezlashtirish:

Wallpapersdan foydalanmang: rasmni katta bo‘lib unda ranglar ko‘p bo‘lsa, Wallpapers kompyuter ishini yanada sekinlashtiradi;
Keragidan ortiq ranglarni ishlatmang, agarda professional grafika bilan ishlasangiz – 256 rang yetarlidir;
Animatsion kursorlardan foydalanmang, ular tizim ishini sezilarli darajada sekinlashtirmaydi, lekin uni ishlatmasangiz tizimingiz ozgina bo‘lsa ham tezroq ishlaydi;
CD-ROM uchun, o‘z talablaringizga ko‘ra, kesh o‘lchivini o‘rnating. CD-ROM uchun kesh sozlashni o‘zgartirish uchun My computer/Control Panel/System oching, Perfomance tanlab, File system tugmasini bosing. CD-ROM ilovasini ochib, kesh uchn hohlagan o‘lchamni o‘rnating.
Windows bilan birga sotiladigan tovush effektlardan foydalanmaslikka harakat qiling;
autoexec.bat, config.sys, win.ini и system.ini larni yaxshilab o‘rganib chiking. autoexec.bat dan sichqoncha, CD-ROM, Soundblaster, smartdrive draywerlarini o‘chirish mumkin. config.sys dan esa himem.sys yuklanish satrlarni o‘chirish mumkin, windows uni avtomatik ravishda yuklaydi. win.ini da run= va load= satrlarni tekshiring va kerak emaslarni olib tashlang.
Programs menyudagi Start-up papkani tekshiring. Ba’zi bir dasturlar (masalan, Microsoft office) u yerga kerak bo‘lmagan dasturlarni yozishadi, u esa resurslarni egallaydi. Sizga kerak bo‘lmagan barcha larini olib tashlang.

BAT – fayllar.
Agarda, siz bir hechta Windows dasturlarni ketma-ket yuklamoqchi bo‘lsangiz, buning uchun .bat fayl yosishingiz mumkin. /W kalit bilan START buyruqdan foydalanind. Masalan:
@START /W /MAX «C:\WINDOWS\SCANDSKW.EXE /A /N»
@START /W /MAX «C:\WINDOWS\DEFRAG.EXE /ALL /F /NOPROMPT»

Uni 1.bat fayl nom bilan saqlang (qo‘shtirnoqlarga ahamiyat bering). Bundan tashqari quyidagi kalitlardan foydalanishingiz mumkin;
/M Minimum ishlatib dasturni yuklaydi;
/MAX Butun ekranga dasturni yoyib yuklaydi;
/R Dasturni darchada yuklaydi (ko‘zda tutgan holda);

Parametrlarni bat-faylga uzatish.
Bat-faylni qanday dir patametr bilan birga yuklamoqchi bo‘lsangiz, parametr qo‘shiladigan joyga: birinchi parametr uchun — %1, ikkinchi parametr uchun — %2 va h.k. qoyishingiz mumkin.

Masalan, fayl test.bat:

/тут идут какие-то /
/подготовительные работы
rar m file%1

Endi esa bu faylni «test.bat 0001″buyruq orqali ishlatsamiz, file0001.rar fayl mavjud bo‘ladi.
Internet bilan ishlash tezligi.
Buning uchun QoS (Quality of Service) xozmatini ochirish lozim. “Quality of Service” xizmati kanalni uzatish imkonini 20% rezervda oladi.
Kanalni o‘chirish uchun quyidagilarni bajarish kerak:

Group Policy (gpedit.msc) appletni yuklash;
Local Сomputer policy topib, Administrative templates (Административные шаблоны) tugmasini bosamiz;
Network — QoS Packet Sheduler tanlaymiz;
Limit reservable bandwidth ni bosib, Bandwidth limit ni 20% dan 0 ga tushuramiz yoki umuman o‘chirib tashlaymiz.
O‘zgarishlar ishga tushishi uchun qayta yuklash zarur.

(Internet Explorer) serverni javobini kutish vaqti
internetda ishlagan vaqtda, juda uzoq, masofaviy va sekin ishlaydigan fayllarga murojat kilish kerak bo‘ladi. Bu hollarda Internet Explorer quyidagi axborotlarni chiqazadi: «Microsoft Internet Explorer error 10060 connection timed out», «Internet Explorer cannot open the internet site. The operation timed out», «The page cannot be displayed. Cannot find server or DNS Error». Bu hollarda kutish vaqtini uzaytirish mumkin, masalam, 8 minutgacha (ko‘zda tutilgan hollarda u 5 minutga boradi).
Buning uchun:
HKCU\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Internet Settings
bo‘limida DWORD tipdagi 00075300 (480000) ga teng bo‘lgan ReceiveTimeout parametrni o‘rnatamiz. Boshqa vaqtni qo‘ymoqchi bo‘lsangiz, soniya qiymatini 1000 ko‘paytiramiz, masalan, 8 minut uchun — 60 х 8 х 1000 = 480 000.

Ulanish vaqtini saqlash.
Ulangandan so‘ng server bilan ulanish vaqtini saqlashini o‘rnatish mumkin.
Buning uchun:
HKCU\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Internet Settings bo‘limida DWORD tipdagi yangi millisoniyada o‘lchanadigan qiymatga teng bo‘lgan KeepAliveTimeout parametrni o‘rnatang (ko‘zda tutgan holda0x0001D4C0 (120000)).

Antivirus dasturlar.
Norton AntiVirus ni ishlatadiganlar uchun: Windows XP da, NAV ni yuklayotganda, “Планировщик заданий” xizmatni o‘chirib tashlamang. Aks holda, yuklangandan so‘ng, tarkibiy tuzilmani initsializatsiyalaganda NAV ichki hato paydo bo‘ladi.
Maslahat: xizmatni o‘chirmang. Avvalambor, NAV ni yuklagandan so‘ng, “har jumada tekshirishni” olib tashlang va tizimni qayta yuklang. Ana undan keyin, «Планировщика заданий» xizmatni o‘chiring.
DRWEB.EXE antivirus dasturini nomini o‘zgartirish tavsiya etiladi. DRWEB.INI, DRWEB.HL1 va DRWEB.HL2 fayllarni ham nomini o‘zgartirish tavsiya etiladi (kengaytgichli saqlagan holda). (Doctor Web yuklanishini DRWEB.EXE ishini nazorat qiluvchi resident viruslardan berkitish).

Qoshimcha bo‘sh joy.
Agarda hamma uskunalar o‘rnatilgan bo‘lsa, %SystemRoot%\Driver Cache\i386\ (ko‘zda tutilgan holda C:\Windows\Driver Cache\i386\) papkasini o‘chirish mumkin. Lekin, yangi uskunani qo‘shganda Windows CD yuklash diskini soraydi.
Yana bitta papkani o‘chirish mumkin — %SystemRoot%\system32\dllcache\ , unda, originallarni (ishdan chiqqan bo‘lsa) avtomatik tiklash uchun foydalaniladigan, himoyalangan tizim fayllar joylashgan. Bu papkani sig‘imi 400 Mbayt. U HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows NT\CurrentVersion\Winlogon bo‘limdagi SFCQuota (0xFFFFFFFF) parametr orkali o‘zgartiriladi. Lekin, sfc: sfc /cachesize=0 dastur yordamida, uni 0 gacha o‘zgartirish mumkin. (agarda 10 qiymatni o‘rnatsak, papkani sig‘imi 10 Mbayt gacha kamayadi).

4626 marta o`qildi.

Источник

Microsoft Windows

Microsoft Windows Microsoft tomonidan shaxsiy kompyuterlar va serverlar uchun yaratilgan operatsion tizimlar oilasining nomidir.

Windows 1.01 (1985)
Windows 1.02 (1986)
Windows 1.03 (1986)
Windows 1.04 (1987)
Windows 2.0 (1 noyabr 1987)
Windows 2.1 (Windows 386) (1987)
Windows 3.0 (22 may 1990)
Windows 3.1 (1992)
Windows NT 3.1 (1993)
Windows NT 3.5 (1994)
Windows NT 3.51 (1995)
Windows 95 (24 avgust 1995)
Windows NT 4.0 (1996)
Windows CE 1.0 (1996)
Windows CE 2.0 (1997)
Windows 98 (25 iyun 1998)
Windows 2000 (17 fevral 2000)
Windows CE 3.0 (2000)
Windows Millenium Edition (Me) (14 sentabr 2000)
Windows XP (25 oktabr 2001)
Windows CE 4.0 (2002)
Windows Server 2003 (24 aprel 2003)
Windows Mobile 2003 (2003)
Windows Mobile 5.0 (2005)
Windows Fundamentals for Legacy PCs (8 iyun 2006)
Windows Vista (30 yanvar 2007)
Windows Mobile 6 (2007)
Windows Server 2008 (2008)
Windows Home Server
Windows 7 (2009-yil, 22-oktabr)
Windows Phone 7 (2010-yil, 8-noyabr)

Versiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Microsoft Windows versiyalari

Ishlab chiqarilgan yili	Nomi	So’nggi versiyasi	Qo’llab-quvvatlash tugallanish sanasi^[1]	Tizim ichki brauzerining so’nggi versiyasi	Oilasi
1985-yil 20-noyabr	Windows 1.0x	1.04 (1987-yil aprel)	2001-yil 31-dekabr	Tizim ichki brauzeri mavjud emas	MS-DOS uchun qobiq dastur
1987-yil 1-noyabr	Windows 2.0 Windows 2.1x	2.11 (1989-yil 13-mart)	2001-yil 31-dekabr
1990-yil 22-may	Windows 3.0	3.00a (1990-yil 31-oktabr)	2001-yil 31-dekabr^[2]
1992-yil 18-mart	Windows 3.1	3.11	2001-yil 31-dekabr	Internet Explorer 5
1992-yil 1-oktabr	Windows for Workgroups 3.1	3.11 (1993-yil 31-dekabr)	2001-yil 31-dekabr
1993-yil 27-iyul	Windows NT 3.1	3.10.528 SP3 (1994-yil 10-noyabr)	2001-yil 31-dekabr	Windows NT
1994-yil 21-sentabr	Windows NT 3.5	3.50.807 SP3 (1995-yil 21-iyun)	2001-yil 31-dekabr
1995-yil 30-may	Windows NT 3.51	3.51.1057 SP5 (1996-yil 19-sentabr)	2001-yil 31-dekabr
1995-yil 24-avgust	Windows 95	4.00.950C (4.03.1214) (1997-yil 26-noyabr)	2000-yil 31-dekabr (as.) (Retail) 2001-yil 31-dekabr (SBL) (ext)	Internet Explorer 5.5	Windows 9x
1996-yil 29-iyul	Windows NT 4.0	4.00.1381 / SP6a SRP (2001-yil 26-iyul)	2002-yil 20-iyun (as.) 2003-yil 30-iyun (SBL) 2004-yil 31-dekabr (ext)	Internet Explorer 6	Windows NT
1998-yil 25-iyun	Windows 98	4.10.2222A (SE) (1999-yil 5-may)	2002-yil 30-iyun (as.) 2004-yil 31-mart (SBL) 2006-yil 11-iyul (ext)	Windows 9x
2000-yil 20-aprel	Windows 2000	5.0.2195 / 5.0 SP4 Rollup 1 v2 (2005-yil 13-sentabr)	2004-yil 31-mart (retail) 2005-yil 31-mart (SBL) 2005-yil 30-iyun (as.) 2010-yil 13-iyul (ext)	Windows NT
2000-yil 14-sentabr	Windows ME	4.90.3000 (2000-yil 14-sentabr)	2003-yil 31-dekabr (as.) 2004-yil 30-iyun (SBL) (Retail) 2006-yil 11-iyul (ext)	Windows 9x
2001-yil 24-avgust (RTM) 2001-yil 25-oktabr (sotuv)	Windows XP	5.1.2600.5512 SP3 (2008-yil 21-aprel)	2004-yil 30-sentabr (RTM) 2006-yil 10-sentabr (SP1/SP1a) 2008-yil 30-iyun (retail) 2009-yil 14-aprel (SP2/SP3 as.) 2010-yil 13-iyul (SP2) 2010-yil 22-oktabr (SBL) 2014-yil 8-aprel (ext)	Internet Explorer 8	Windows NT
2003-yil 28-mart	Windows XP 64-bit Edition	5.2.3790	2006-yil 25-iyul
2003-yil 24-aprel	Windows Server 2003	5.2.3790.3959 SP2 (2007-yil 13-mart)	2009-yil 30-iyun (RTM) 2010-yil 13-iyul (as.) 2015-yil 14-iyul (ext)	Windows Server
2005-yil 25-aprel	Windows XP Professional x64 Edition	5.2.3790.3959 SP2 (2007-yil 13-mart)	2008-yil 30-iyun (retail) 2009-yil 31-yanvar (SBL)	Windows NT
2006-yil 8-noyabr (RTM) 2007-yil 30-yanvar (sotuv)	Windows Vista	6.0.6001 / SP2 Build 6002 (2009-yil 25-may)	2010-yil 13-aprel (RTM) 2010-yil 22-oktabr (retail) 2011-yil 12-iyul (SP1) 2011-yil 22-oktabr (SBL) 2012-yil 10-aprel (as.) 2017-yil 11-aprel (ext)	Internet Explorer 9
2007-yil 16-iyul	Windows Home Server	5.2.4500 (2007-yil 16-iyul)	2013-yil 8-yanvar (ext)	Windows Server
2008-yil 27-fevral	Windows Server 2008	6.0.6002 / SP2 build 6002 (2009-yil 25-may)	2011-yil 12-iyul (SP1) 2015-yil 13-yanvar (as.) 2020-yil 14-yanvar (ext)
2009-yil 13-iyul (RTM) 2009-yil 22-oktabr (sotuv)	Windows 7	6.1.7601 / SP1 Build 7601 (2011-yil 22-fevral)	2013-yil 9-aprel (RTM) 2015-yil 13-yanvar (as.) 2020-yil 14-yanvar, 2023-yil 10-yanvar (ext)	Internet Explorer 11	Windows NT
2009-yil 13-iyul (RTM) 2009-yil 22-oktabr (sotuv)	Windows Server 2008 R2 yoki Windows Server 7	6.1.7601 / SP1 Build 7601 (2011-yil 22-fevral)	2015-yil 13-yanvar (as.) 2020-yil 14-yanvar (ext)	Windows Server
2011-yil 6-aprel	Windows Home Server 2011	6.1.8400	2016-yil 12-aprel (ext)
2012-yil 1-avgust (RTM) 2012-yil 4-sentabr (sotuv)	Windows Server 2012	6.2.9200 (2012-yil 26-oktabr)	2018-yil 9-oktabr (as.) 2023-yil 10-oktabr (ext)
2012-yil 1-avgust (RTM) 2012-yil 26-oktabr (sotuv)	Windows 8	6.2.9200 (2012-yil 26-oktabr)	2016-yil 12-yanvar (ext)	Windows NT
2013-yil 21-avgust (RTM) 2013-yil 17-oktabr (sotuv)	Windows Server 2012 R2	6.3.9600 (2013-yil 17-oktabr)	2018-yil 9-yanvar (as.) 2023-yil 10-yanvar (ext)	Windows Server
2013-yil 21-avgust (RTM) 2013-yil 17-oktabr (sotuv)	Windows 8.1	6.3.9600 (2013-yil 17-oktabr)	2018-yil 9-yanvar (as.) 2023-yil 10-yanvar (ext)	Windows NT
2015-yil 15-iyul (RTM) 2015-yil 29-iyul (sotuv)	Windows 10	21H1 (2021-yil 18-may)	2025-yil 17-oktabr (as.)	Microsoft Edge / Internet Explorer 11 (muvofiqlik uchun qoldirilgan)
2016-yil 29-sentabr (RTM) 2016-yil 12-oktabr (sotuv)	Windows Server 2016	1607 (10.0.14393) (2016-yil 26-sentabr)	2022-yil 11-yanvar (as.) 2027-yil 11-yanvar (ext)	Internet Explorer 11	Windows Server
2018-yil 14-avgust (RTM) 2018-yil 2-oktabr (sotuv)	Windows Server 2019	1809 (10.0.17763) (2018-yil 11-noyabr)	noma’lum
2021-yil 2-mart (RTM) (hali sotuvga chiqmagan)	Windows Server 2022	Beta (2021-yil 2-mart)	noma’lum
2021-yil 24-iyun^[3]	Windows 11	?	noma’lum	?	Windows NT

Shartli belgilar:

as. — birinchi (asosiy) reliz uchun litsenziya muddatining tugashi
SBL — ishlab chiqaruvchilar uchun litsenziya muddatining tugashi^[4]
retail — chakana xaridorlar uchun litsenziya muddatining tugashi
SPx — Tizimga kiritilgan turli qo’shimchlar (service pack)lar uchun litsenziya muddatining tugashi
ext — tizimni qo’llab-quvvatlashning to’liq tugashi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Политика жизненного цикла поддержки Microsoft
↑ Microsoft Support Lifecycle^(ingl.)
↑ „«Microsoft» Windows 11 операцион тизимини намойиш қилди — видео“. Bugun.uz. 24-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2021 йил 24 июнь.

Arxivlandi 2021-06-24 Wayback Machine saytida.
↑ Лицензирование для сборщиков систем OEM

Ushbu shablonni: koʻrish • munozaralash • tahrirlash Microsoft Windows tarixi
MS-DOS/9x-asosida:	1.0 • 2.0 • 2.1x • 3.0 • 3.1x • 95 • 98 • Me
NT-asosida:	NT 3.1 • NT 3.5 • NT 3.51 • NT 4.0 • 2000 • XP • Server 2003 • FLP • Vista • Server 2008 • Home Server • 7 • 8 • Server 2012 • 8.1 • 10 • Server 2016 • Server 2019
CE-asosida:	CE 1.0 • CE 2.0 • CE 3.0 • CE 4.0 • CE 5.0 • CE 6.0 • Mobile
Boshqa loyihalar:	Neptune • Nashville • Cairo • OS/2

Mar 14, 2020 8:24 AM
Akbarali 10820

MS-DOS operatsion tizimi

Windows 1

Windows 2

Windows 3

Windows Vista

Windows 7

Windows 8

Windows 8.1

Windows 10 logotipi
ESLATMA, Windows XP va Windows Vista logotiplari o’xshash, Windows 8 / 8.1 va Windows 10 logotiplari o’xshashdir.

Muallif haqida

admin

Web dasturchi dasturlashda PHP, JavaScript, CSS3, HTML5, VUEJS, Laravel, MySQLdan foydalanadi. API bilan ishlashni yaxshi ko`radi.

Oldingi va keyingi maqoalar

Maqolaga fikr bildirish

Maqolaga bildirilgan fikrlar

Microsoft uyushmasi 1985-2003 yillar oralig`ida quyidagi operesion tizimlarni ishlab chiqdi: Windows 3.0, Windows 3.1, Windows 3.11, Windows 98, Windows NT 3.51, Windows NT 4.0, Windows NT 5.0, Windows 2000, Windows Millenium, Windows XP, va Windows NET. Bundan tashqari, bir qancha OC (Windows 2000 Workstation, Windows XP Professional, Windows XP Home Edition) versiyalari mavjud bo`lib, ular tuzatilgan va mukammallashtirilgan.

Windows operatsion tizimlarining asosiy farqlari bu, albatta, grafik interfeysdir. Operatsion tizim qancha kech ishlab chiqarilgan bo`lsa, uning interfeysi shuncha ilg`orroq bo`ladi: OS grafik qobig`idan uzatilayotgan ranglar soni ortgan, ranglar ancha yumshoq, ko`zga yoqimliligi, yorliqlar, ishoralar, tugmalar va boshqalarning tekstura va kompyuterda o`rnatilgan turli dasturlarga kirishi yanada qulay, bundan tashqari, kompyuterning o`z ishchi dasturlari uchun ham qulay.

Ranglarning tuslari sezilarli darajada yorqinligi, menyudagi «Pusk» va «Provodnik» orqali dasturlarga kirish, tarmoqqa ulanishning aytarli yengillashganligi bilan va uni sozlash va ulardan foydalanishning Windows 95 dasturida grafik interfeys mukammallashganida ko`rish mumkin.

Windows 98 dasturida ham shu o`zgarishlar bilan birga ular anchagina ilgarilagan. Windows 95dan Windows 98 dasturlariga o`tish sizga unchalik qiyinchilik tug`dirmaydi, balki rohat bag`ishlaydi. Chunki Windows 95 dasturida bajarish mumkin bo`lgan ishni Windows 98 dasturida yanada oson bajarish mumkin.

Windows 95 va Windows 98 dasturlari orasida yana bir operatsion tizim – Windows NT paydo bo`ldi. Bu OS grafik interfeysi Windows 95 va Windows 98 dasturlari o`rtasida desak ham bo`ladi. Windows NT ning chiqishi bilan Windows OS oilasida yana bir yangi shoxcha paydo bo`ldi va undan keyin Windows 2000 operatsion tizimi (Windows NT ning mukammal versiyasi) hosil bo`ldi. Boshqa bir shoxchada esa Windows Millenium Edition (Windows Me) operatsion tizimi ishlab chiqilgan va bu iste’molchilar uchun navbatdagi operatsion tizim versiyasi bo`lib, Windows 95, Windows 98 va Windows 98 SE ning davomi hisoblanadi.

Windows Millenium ni Windows 98 Third Edition deb qabul qilish mumkin. Bu Windows 98 ning boshlang`ich asoslariga tegmasdan, yangilangan holati xolos.

Windows XP dasturida Windows NT, Windows 2000 ning emas, balki Windows 98 ning yadrosi joylashgan.

Microsoft uyushmasi tomonidan ishlab chiqilgan keyingi operatsion tizim Windows XR bo`lib, u Windows OS ning ikki shoxini o`zida birlashtirgan. Ishlab chiqilgandan keyin uning ikki xil Windows XP Professional, Windows XP Home Edition ko`rinishlari paydo bo`ldi.

OS ning yana bir muhim tomoni (Windows 2000 va Windows XR (Windows ME tashqari) unda «Vazifalar dispetcheri»ning borligidir.

Birinchi bor Windows 2000 dasturida paydo bo`lgan, lekin Windows XR dasturida juda mukammal.

OSning avvalgi versiyalarida Windowsning ixtiyoriy dasturi nosozlikka uchragan vaqtda butun OS ham ishdan chiqar edi. YAngi OSda «Vazifalar dispetcheri» (Dispetcher zadach) ishga tushirilgandan beri nosozlikka uchragan dasturlar ishlab turgan dasturlarni ishiga xalaqit bermaydi. «Vazifalar dispetcheri»ni hamma kompyuter foydalanuvchilarga ma’lum bo`lgan tugmalar yig`indisi CtrlQAltQDelete bilan yoki masalalar panelida kontekstli menyu hosil qilib undan «Dispetcher zadach» buyrug`ini tanlash orqali ham yuklash mumkin.

«Vazifalar dispetcheri» yordamida ishlab turgan dasturlarga xalaqit bermagan xolda ishdan chiqqan dasturlarni tanlab to`xtatish mumkin. Bu Windows XPda yaratilgan yangilikdir.

Shu bilan birga yangi OSda ko`p masalali ish yuritish ham mumkin bo`lib qoldi. Lekin Microsoft korporatsiyasi ushbu ko`p masalali ish yuritishni(har xil dasturlarning mustaqil ishlashi) bundan oldin Windows NTga kiritilgan deb ta’kidlagani bilan aslida bu imkoniyat yo`q edi (har xolda Windows XPdagi kabi emas). Masalan, bir vaqtning o`zida 3D Studio MAX yoki Photoshop kabi «og`ir» dasturlar ishlaganda eski OS nosozlik tufayli ishdan chiqar edi.

Windows XPda alohida dasturlar bir – birining ishiga ta’sir ko`rsatmaydi. Markaziy protsessor va operativ xotira manbalari ishga tushirilgan dasturlar orasida teng taqsimlanadi. Agar ushbu manbalar yetmagan holda ham sistema virtual xotira yoki protsessor manbalari yetmaganligi haqida kompyuter ishini butkul to`xtatmagan holda ogohlantiradi.

Windows XP operatsion sistemasi yuklatilgandan so`ng hosil bo`ladigan ekran ko`rinishi ish stoli deb ataladi. Unda oynalar, ob’ektlarb belgilar va mavalalar paneli joylashgan bo`ladi.

Kompyuterni o’chirishdan avval xamisha barcha ochilgan ilovalarni yopib

«Zavershenie raboto’” rejimini ishlatish zarur.

REJA:

1. Windows haqida umumiy tushunchalar

2. Windowsning imkoniyatlari .

3. Windows ning ishlash shartlari

4. Windows ni chaqirish

5. Windows ish stoli elementlari.

6. Windows menylari, Asosiy meny (Start menu)

7. Windows ni va uning texnik vositalarini sozlash

9. Fayllar bilan ishlash

10. Katalog (papka) lar bilan ishlash

11. Programmalarni avtomatik ishga tushirish

12. Video va audio fayllari bilan ishlash.

Windows haqida umumiy tushunchalar:Windows (Windows oynalar degan ma’noni anglatadi) Microsoft (MS) firmasining dastur mahsuli bo`lib, maxsus tayyorgarlikka ega bo`lmagan kompyuterdan foydalanuvchilar uchun mo`ljallangan operatsion tizimdir. Uning asosiy maqsadi-kompyuterdan foydalanishni iloji boricha sodda va o`rganish uchun oson, shu bilan birga, foydalanuvchiga mumkin qadar keng imkoniyatlar yaratish holiga keltirishdir. Mazkur talablarga javob beruvchi MS Windows 95 operatsion tizimi 1995 yil avgust oyida ishlatila boshlangan bo`lsa, uning ruscha varianti 1995 yilning sentabridan Rossiyada qo`llanila boshlandi.

MS Windows 95 Windowslarning yangi lahjasi emas, balki o`ta murakkab dasturlar majmui bo`lib, shu bilan birga foydalanish uchun oson, operatsion tizimdir.

Windowsning avvalgi lahjalari (masalan, Windows 3.0, 3.1, 3.11, 3.12) asos sifatida MS DOS ni qabul qilgan bo`lsa, Windows 95 o`zi mustaqil bo`lib, kompyuterda boshqa bir operatsion tizimning bo`lishini talab qilmaydi. Lekin shu bilan birga bu muhitda MS DOS va Windowsning eski lahjalari bilan ishlash imkoniyati saqlangan. Bu qo`llanmada Windowsning 9x lahjasi haqida gap borgani uchun lahja nomeri 9x ni tushirib qoldiramiz.

Windows mustaqil operatsion tizim sifatida quyidagi afzalliklarga ega:

– o`zlashtirishda nihoyatda oddiy va imkoniyatlaridan foydalanish ko`lami qulay;

– u yuqori samaradorlikka ega va mazkur xususiyati bilan Windowsning istalgan avvalgi lahjalaridan keskin farqlanadi. Xususan, Microsoft firmasi yangi 32 razradli yadroni tatbiq etish bilan samaradorlik va ishonchlilikni keskin oshirishga erishdi;

– foydalanuvchi atigi bitta dasturiy ta’minot mahsulotini xarid qilib, qator muhim imkoniyatlarni qo`lga kiritadi: universal tarmoq mijoziga aylanadi, elektron pochtadan foydalana oladi, multimedia vositalaridan bahra oladi va hokazo;

– sodda, dasturlar majmui barkamol va yuqori unumlilikka ega.

Ushbu sahifada turli xil versiyalaridagi ma’lumotlar ro’yxati va havolalari mavjud Microsoft Windows, katta kompyuter operatsion tizim tomonidan ishlab chiqilgan Microsoft.

Shaxsiy kompyuter versiyalari

Ushbu bo’limda Windows-ning mijoz versiyasi oxirgi foydalanuvchilar yoki OEM-lar o’rnatishi mumkin bo’lgan versiyadir shaxsiy kompyuterlar, shu jumladan ish stoli kompyuterlar, noutbuklar va ish stantsiyalari.

Windows versiyasi	Kod nomlari	Chiqarish sana	Chiqarish versiyasi	Nashrlar	Oxirgi qurilish	Qo’llab-quvvatlash holati
Windows 10	Eshik, Redstone, 19H1, 19H2, 20H1, 20H2, 21H1 YYHx^[1]	2015 yil 15-iyul 2015 yil 29 iyul (mavjudligi)	NT 10.0^[2]	Asosiy maqola: Windows 10 nashrlari Windows 10 Home Windows 10 Pro Ish stantsiyalari uchun Windows 10 Pro Windows 10 Pro Education Windows 10 Enterprise Windows 10 Enterprise LTSC (avvalgi LTSB) Windows 10 Education Windows 10 IoT Core Windows 10 IoT Enterprise Windows 10 S (endi Enterprise va Education tizimidagi operatsion rejim)^[3]	19042 yil (versiya 20H2)	LTSB / LTSC-dan tashqari barcha nashrlar: chiqarilgan kundan boshlab 18 oy davomida xizmat ko’rsatadigan asosiy versiyalar (Enterprise mijozlari uchun 30 oy).^[4] 2015 yil LTSB: 2020 yil 13 oktyabrgacha asosiy qo’llab-quvvatlash; 2025 yil 14 oktyabrgacha kengaytirilgan yordam 2016 yil LTSB: 2021 yil 12-oktabrgacha asosiy qo’llab-quvvatlash; 2026 yil 13 oktyabrgacha kengaytirilgan yordam 2019 LTSC: 2024 yil 9-yanvargacha asosiy qo’llab-quvvatlash; 2029 yil 9-yanvargacha kengaytirilgan yordam
Windows 8.1	Moviy	2013 yil 27-avgust 2013 yil 17 oktyabr (mavjudligi)	NT 6.3	Asosiy maqola: Windows 8 nashrlari Windows 8.1 Windows 8.1 Pro Windows 8.1 Enterprise Windows 8.1 OEM Bing bilan ishlaydigan Windows 8.1	9600	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2018 yil 9-yanvarda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2023 yil 10-yanvarda tugaydi
Windows 8	‘8’	2012 yil 1-avgust 2012 yil 26 oktyabr (mavjudligi)	NT 6.2	Asosiy maqola: Windows 8 nashrlari Windows 8 Windows 8 Pro Windows 8 Enterprise Windows 8 OEM	9200	2016 yil 12-yanvar holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 7	Windows 7^[5]	2009 yil 22-iyul 2009 yil 22 oktyabr (mavjudligi)	NT 6.1	Asosiy maqola: Windows 7 nashrlari Windows 7 Starter Windows 7 Home Basic Windows 7 Home Premium Windows 7 Professional Windows 7 Enterprise Windows 7 Ultimate Windows ingichka kompyuter	7601 (1-xizmat to’plami)	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2015 yil 13 yanvarda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2020 yil 14 yanvarda tugadi
Windows Vista	Longxorn	2006 yil 8-noyabr 2007 yil 30-yanvar (mavjudligi)	NT 6.0	Asosiy maqola: Windows Vista nashrlari Windows Vista Starter Windows Vista Home Basic Windows Vista Home Premium Windows Vista Business Windows Vista Enterprise Windows Vista Ultimate	6002 (2-xizmat to’plami)	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2012 yil 10 aprelda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2017 yil 11 aprelda yakunlandi
Windows XP Professional x64 versiyasi	Hushtakbozlik^{[iqtibos kerak ]}	2005 yil 25 aprel	NT 5.2	Yo’q	3790 (2-xizmat to’plami)	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2009 yil 14 aprelda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2014 yil 8 aprelda yakunlandi
Windows XP	Hushtakbozlik	2001 yil 24 avgust 2001 yil 25 oktyabr (mavjudligi)	NT 5.1	Asosiy maqola: Windows XP nashrlari Windows XP Starter Windows XP Home Windows XP Professional Windows XP 64-bitli nashr Windows kodi o’rnatilgan «Mantis kodi» Eski kompyuterlar uchun Windows asoslari (2006 yil 8-iyul)	2600 (3-xizmat to’plami)	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2009 yil 14 aprelda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2014 yil 8 aprelda yakunlandi
Windows Me	Ming yillik	2000 yil 19-iyun 2000 yil 14 sentyabr (mavjud)	4.90	Yo’q	3000	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2003 yil 31 dekabrda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2006 yil 11 iyulda tugadi
Windows 2000	Windows NT 5.0	1999 yil 15-dekabr 2000 yil 17 fevral (mavjudligi)	NT 5.0	Professional	2195	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2005 yil 30 iyunda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2010 yil 13 iyulda tugadi
Windows 98	Memfis, ChiKaira^[6]	1998 yil 15-may 1998 yil 25 iyun (mavjudligi)	4.10	Windows 98 Second Edition 1999 yil 5-may	2222 A	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2002 yil 30 iyunda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2006 yil 11 iyulda tugadi
Windows NT 4.0	Shell yangilanishi (SUR)	1996 yil 31-iyul 1996 yil 24-avgust (mavjudligi)	NT 4.0	Windows NT 4.0 ish stantsiyasi Windows NT 4.0 Terminal Server «Kodlangan nomli Hydra» Windows NT 4.0 o’rnatilgan «Impala kodi»	1381 (6a xizmat to’plami)	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2002 yil 30 iyunda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2004 yil 30 iyunda tugadi
Windows 95	Chikago	1995 yil 15-avgust 1995 yil 24 avgust (mavjudligi)	4.00	Windows 95 Windows 95 SP1 (1995 yil 31 dekabr) Windows 95 OSR1 (1996 yil 14 fevral) Windows 95 OSR2 «Kodlangan nom bilan Detroyt» (1996 yil 24 avgust) OSR2-ga Windows 95 USB qo’shimchasi (1997 yil 27-avgust) Windows 95 OSR2.1 (1997 yil 27-avgust) Windows 95 OSR2.5 (1997 yil 26-noyabr)	950	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2000 yil 31 dekabrda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2001 yil 31 dekabrda tugadi
Windows NT 3.51	Yo’q	1995 yil 30-may	NT 3.51	Windows NT 3.51 ish stantsiyasi	1057	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows NT 3.5	Daytona	1994 yil 21 sentyabr	NT 3.5	Windows NT 3.5 ish stantsiyasi	807	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 3.2	Yo’q	1993 yil 22-noyabr	3.2	Yo’q	153	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Ishchi guruhlar uchun Windows 3.11	Qor to’pi	1993 yil 8-noyabr	3.11	Yo’q	300	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows NT 3.1	Razzle^[7]	1993 yil 27-iyul	NT 3.1	Windows NT 3.1	528	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 3.1	Yo’q	1992 yil 6 aprel	3.10	Windows 3.1 Windows uchun Workgroups 3.1 «Kod nomi bilan Sparta (Jastro), Winball (Kato)» (1992 yil oktyabr)	103	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 3.0	Yo’q	1990 yil 22-may	3.00	Yo’q	Yo’q	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 2.11	Yo’q	1989 yil 13 mart	2.11	Windows / 286 Windows / 386	Yo’q	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 2.10	Yo’q	1988 yil 27 may	2.10	Windows / 286 Windows / 386	Yo’q	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 2.03	Yo’q	1987 yil 9-dekabr	2.03	Yo’q	Yo’q	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 1.04	Yo’q	1987 yil 10 aprel	1.04	Yo’q	Yo’q	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 1.03	Yo’q	1986 yil 21 avgust	1.03	Yo’q	Yo’q	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 1.02	Yo’q	1986 yil 14 may	1.02	Yo’q	Yo’q	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows 1.0	Interfeys menejeri	1985 yil 20-noyabr	1.01	Yo’q	Yo’q	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi

Server versiyalari

Windows versiyasi	Chiqarish sana	Chiqarish versiyasi	Nashrlar	Oxirgi qurilish	Qo’llab-quvvatlash holati
Windows Server, 2004 yil versiyasi^[8]	2020 yil 26-iyun	NT 10.0	Windows Server standarti (faqat yadro) Windows Server ma’lumotlar markazi (faqat yadro)	19041	2021 yil 14-dekabrgacha asosiy qo’llab-quvvatlash Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash: Yo’q^[9]
Windows Server, 1909 versiyasi^[9]		NT 10.0	Windows Server standarti (faqat yadro) Windows Server ma’lumotlar markazi (faqat yadro)	18363	2021 yil 11-maygacha asosiy qo’llab-quvvatlash Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash: Yo’q^[9]
Windows Server, 1903 versiyasi^[9]		NT 10.0	Windows Server standarti (faqat yadro) Windows Server ma’lumotlar markazi (faqat yadro)	18362	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2020 yil 8-dekabrgacha Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash: Yo’q^[9]
Windows Server 2019	2018 yil 13-noyabr	NT 10.0	Windows Server 2019 Essentials Windows Server 2019 standarti Windows Server 2019 ma’lumotlar markazi	17763	2024 yil 9-yanvargacha asosiy qo’llab-quvvatlash 2029 yil 9-yanvargacha kengaytirilgan yordam
Windows Server 2016	2016 yil 12 oktyabr	NT 10.0	Windows Server 2016 Essentials Windows Server 2016 standarti Windows Server 2016 ma’lumotlar markazi	14393	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2022 yil 11-yanvarda tugaydi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2027 yil 12-yanvarda tugaydi
Windows Server 2012 R2	2013 yil 17 oktyabr	NT 6.3	Windows Server 2012 R2 Foundation Windows Server 2012 R2 Essentials Windows Server 2012 R2 standarti Windows Server 2012 R2 Datacenter	9600	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2018 yil 9 oktyabrda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2023 yil 10 oktyabrda tugaydi
Windows Server 2012	2012 yil 4 sentyabr	NT 6.2	Windows Server 2012 Foundation Windows Server 2012 Essentials Windows Server 2012 standarti Windows Server 2012 ma’lumotlar markazi Windows MultiPoint Server 2012	9200	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2018 yil 9 oktyabrda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2023 yil 10 oktyabrda tugaydi
Windows Server 2008 R2	2009 yil 22 oktyabr	NT 6.1	Windows Server 2008 R2 Foundation Windows Server 2008 R2 standarti Windows Server 2008 R2 Enterprise Windows Server 2008 R2 Datacenter Itanium asosidagi tizimlar uchun Windows Server 2008 R2 Windows Web Server 2008 R2 Windows Storage Server 2008 R2 Windows HPC Server 2008 R2 Windows kichik biznes serveri 2011 Windows MultiPoint Server 2011 Windows Home Server 2011 Windows MultiPoint Server 2010	7601	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2015 yil 13 yanvarda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2020 yil 14 yanvarda tugadi
Windows Server 2008	2008 yil 27 fevral	NT 6.0	Windows Server 2008 standarti Windows Server 2008 Enterprise Windows Server 2008 ma’lumotlar markazi Itanium asosidagi tizimlar uchun Windows Server 2008 Windows Server Foundation 2008 yil Windows Essential Business Server 2008 yil Windows HPC Server 2008 Windows kichik biznes serveri 2008 Windows Storage Server 2008 Windows Web Server 2008	6003	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2015 yil 13 yanvarda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2020 yil 14 yanvarda tugadi
Windows Server 2003 R2	2005 yil 6-dekabr	NT 5.2	Windows Small Business Server 2003 R2 Windows Server 2003 R2 Web Edition Windows Server 2003 R2 Standard Edition Windows Server 2003 R2 Enterprise Edition Windows Server 2003 R2 Datacenter Edition Windows Compute Cluster Server 2003 (CCS) Windows saqlash serveri Windows Home Server	3790	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2010 yil 13 iyulda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2015 yil 14 iyulda tugadi
Windows Server 2003	2003 yil 24 aprel	NT 5.2	Windows Small Business Server 2003 yil Windows Server 2003 veb Windows Server 2003 standarti Windows Server 2003 Enterprise Windows Server 2003 ma’lumotlar markazi Windows saqlash serveri	3790	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2010 yil 13 iyulda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2015 yil 14 iyulda tugadi
Windows 2000	2000 yil 17 fevral	NT 5.0	Windows 2000 Server Windows 2000 Advanced Server Windows 2000 Datacenter Server	2195	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2005 yil 30 iyunda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2010 yil 13 iyulda tugadi
Windows NT 4.0	1996 yil 29 iyul	NT 4.0	Windows NT 4.0 Server Windows NT 4.0 Server Enterprise Windows NT 4.0 Terminal Server Edition	1381	Asosiy qo’llab-quvvatlash 2002 yil 31 dekabrda tugadi Kengaytirilgan qo’llab-quvvatlash 2004 yil 31 dekabrda tugadi
Windows NT 3.51	1995 yil 29 may	NT 3.51	Windows NT 3.51 Server	1057	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows NT 3.5	20 sentyabr, 1994	NT 3.5	Windows NT 3.5 Server	807	2001 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi
Windows NT 3.1	27 iyul, 1993	NT 3.1	Windows NT 3.1	528	2000 yil 31 dekabr holatiga ko’ra qo’llab-quvvatlanmaydi

Qurilma versiyalari

Texnika

Ism	Chiqarish sana	Chiqarish versiyasi	Ning nashri	Bilan sotilgan
Windows RT 8.1	2013 yil 18 oktyabr	NT 6.3	Windows 8.1	ARM-ga asoslangan planshet kompyuter
Windows RT	2012 yil 26 oktyabr	NT 6.2	Windows 8	ARM-ga asoslangan planshet kompyuterlar
Windows XP Tablet PC Edition	2002 yil noyabr	NT 5.1	Windows XP	Microsoft Tablet PC
Windows XP Media Center Edition	2002, 2004 va 2005 yillar	NT 5.1 / NT 5.2	Windows XP	Uy teatri shaxsiy kompyuterlari, tarmoqqa biriktirilgan xotira (NAS) va stol usti qutilari

Mobil qurilmalar

Mobil qurilmalar o’z ichiga oladi smartfonlar, qo’lda planshet kompyuterlar va shaxsiy raqamli yordamchilar.

Windows 10
Windows 10 Mobile
Windows 10 Mobile Enterprise
Windows 10 IoT Mobile Enterprise
Windows Phone
Windows Phone 8.1
Windows Phone 8
Windows Phone 7.8
Windows Phone 7.5
Windows Phone 7
Windows Mobile
Windows Mobile 6.5
Windows Mobile 6.1
Windows Mobile 6.0
Windows Mobile 5.0
Windows Mobile 2003 SE
Windows Mobile 2003
Pocket PC 2002 yil
Pocket PC 2000

O’rnatilgan qurilmalar

Windows o’rnatilgan
Windows o’rnatilgan 8
Windows-ning ichki avtoulovi
Windows o’rnatilgan sanoat
Windows XP o’rnatilgan
Windows NT 4.0 o’rnatilgan — qisqartirilgan NTe, bu Windows NT 4.0 versiyasi bo’lib, u kompyuterda ishlaydigan yirik maishiy texnika, savdo avtomatlari, bankomatlar va boshqa kompyuter deb hisoblanmaydigan qurilmalarga mo’ljallangan. o’z-o’zidan. Bu standart Windows NT 4.0 bilan bir xil tizimdir, lekin u komponentlar va bog’liqliklar ma’lumotlar bazasida paketlangan bo’lib, ulardan ishlab chiquvchi moslashtirilgan kompakt-disklar va qattiq disklarni yuklash rasmlarini yaratish uchun alohida komponentlarni tanlashi mumkin. Windows NT 4.0 Embedded-ga Service Pack 5 kiradi.
Windows o’rnatilgan ixcham
Windows o’rnatilgan kompakt-2013
Windows o’rnatilgan kompakt 7
Windows o’rnatilgan CE 6.0 (2006)
Windows CE 5.0 (2005), Windows Mobile 5.0 sifatida sotiladigan aqlli telefonlar va PDA-lar uchun versiya
Windows CE 4.2 (2004), aqlli telefonlar va PDA uchun versiya sifatida sotilgan Windows Mobile 2003 y
Windows CE 4.1 (2003), Pocket PC 2003 sifatida sotiladigan aqlli telefonlar va PDA uchun versiya
Windows CE 4.0 (2002), Pocket PC 2002 sifatida sotiladigan aqlli telefonlar va PDAlar uchun versiya
Windows CE 3.0 (2000 yil iyun), Pocket PC 2000 sifatida sotiladigan aqlli telefonlar va PDA uchun versiya bilan
Windows CE 2.12 (1999 yil avgust)
Windows CE 2.11 (1998 yil oktyabr)
Windows CE 2.1 (1998 yil iyul)
Windows CE 2.0 (1997 yil sentyabr)
Windows CE 1.0 (1996 yil noyabr)

Ikkala ekranli qurilmalar

Windows 10X

Bekor qilingan versiyalar

Windows Odisseya — Microsoft Windows NT 5.x kod bazasini yangilash uchun mo’ljallangan versiya. Neptun va Odisseya ustida ishlaydigan guruhlar Windows XP da ishlash uchun birlashdilar.
Windows Mobile 7 yoki Photon — dastlab Windows Mobile-ning merosxo’ri bo’lib, u Windows Phone 7 uchun Metro UI bilan bekor qilingan.^[10]^[11]
Windows Neptun (1999 yil 27-dekabr) — Microsoft Windows NT-ning birinchi rejalashtirilgan versiyasi, Windows 2000 kod bazasiga asoslangan iste’molchilar uchun mo’ljallangan versiyasiga ega. Bir versiyasi sinovchilarga yuborilgan, ammo hech qachon chiqarilmagan.^[12]
Windows Nashville (1996 yil 2-may) — Windows 96 nomi bilan ham tanilgan
Qohira — hech qachon jo’natilmagan 1991 yildagi Microsoft loyihasining kod nomi.
Windows Longhorn — XP-dan keyin rejalashtirilgan, ammo oxir-oqibat bekor qilingan Windows Vista.

Shuningdek qarang

Microsoft Windows tarixi
Microsoft dasturiy ta’minotining kod nomlari ro’yxati
Microsoft Windows versiyalarini taqqoslash
Microsoft operatsion tizimlari ro’yxati

Adabiyotlar

^ Bowden, Zak (28.03.2018). «Microsoft 2019 yilda Windows 10 yangilanishlari uchun» Redstone «kod nomidan voz kechadi». Windows Markaziy. Windows Markaziy. Olingan 3-may, 2019. Microsoft 2019 yildan boshlab ichki sifatida 19H1 nomi bilan tanilgan yangi kod nomi formatiga o’tadi. «19» — bu yangilanish chiqarilgan yilni anglatadi va «H1» — o’sha yilning birinchi yangilanishini anglatadi. ushbu formatdan so’ng, 19H1 dan keyin keladigan yangilanish 19H2 kodi bilan nomlanadi, 2019 yil uchun ikkinchi yangilanish, keyin 20H1, 20H2 va boshqalar.
^ Thurrott, Pol (2014 yil 22-noyabr). «Microsoft Windows 10 ichki versiyasi 10 bo’lishini tasdiqladi». Windows uchun SuperSite. Penton Media. Arxivlandi asl nusxasi 2017 yil 16 oktyabrda. Olingan 23-noyabr, 2014.
^ «Windows 10 S rejimida tez-tez so’raladigan savollar». Microsoft.com. 2019 yil 27 aprel. Olingan 3-may, 2019.
^ «Windows Lifecycle Fact Sheet». Microsoft. 2019 yil 5-iyun. Olingan 5 iyun, 2019.
^ https://devblogs.microsoft.com/oldnewthing/20190722-00/?p=102724
^ «Tizimlarni chiqarish strategiyasi — loyiha: 10/10/93» (PDF). Shaffof antitrest. 1993 yil 10-noyabr.
^ «Tasodifiy ichki Windows terminologiyasi: IDW, Razzle va ularning unutilgan sheriklari IDS va Dazzle». Eski yangi narsa. 2018 yil 24-dekabr. Olingan 9 aprel, 2020.
^ JeysonGerend. «Windows Server xizmat ko’rsatuvchi kanallari». docs.microsoft.com. Olingan 9 sentyabr, 2020.
^ ^a ^b ^v ^d ^e JeysonGerend. «Windows Server versiyasi haqida ma’lumot». docs.microsoft.com. Olingan 9 sentyabr, 2020.
^ «Windows Mobile 7 va Windows Phone 7». Brighthub.com saytidagi mashhur sahifalar. 2011 yil 20-may. Olingan 15 dekabr, 2016.
^ «Ochiq: Original Windows Mobile 7 interfeysi». neowin.net. 2010 yil 20 fevral. Olingan 15 dekabr, 2016.
^ «Microsoft Neptun va Odisseyni Whistler-ga birlashtiradi». CNN. 2000 yil 27-yanvar. Arxivlangan asl nusxasi 2008 yil 1 sentyabrda. Olingan 6 yanvar, 2010.

30 yil avval 1985 yilning 20 noyabr kuni Microsoft korporatsiyasi Windows operatsion tizimining ilk versiyasini taqdim etdi.

Microsoft korporatsiyasi 1975 yilda Bill Geyts va Pol Allen tomonidan tashkil etilgan. 1970-yillarning oxirida u shaxsiy kompyuterlar uchun operatsion tizim (OT)larni ishlab chiqarish bilan shug‘ullana boshladi. MS-DOS operatsion tizimning birinchilaridan edi, uning boshqaruvi buyruq qatori orqali amalga oshirilgan.

WINDOWS 1

1983 yil 10 noyabrda Microsoft Windows (ingl. «Oyna») nomli ilk grafik qobiqga ega bo‘lgan dastlabki OTni taqdim etdi. Uning savdolari 1985 yil 20 noyabrda boshlandi. Deyarli MS-DOS tarkibida bo‘lgan ushbu operatsion tizimga asosiy ilovalar kiritilgan: kalkulyator, bloknot, Paint grafik muharriri, Write matn muharriri, soat, o‘yinlar va b.

Tizim bir necha vazifani bir vaqtning o‘zida bajarish imkonini berar edi, biroq ular ekranda bir-birini to‘sib qo‘ygan holatda joylashar edi. OS apparat ta’minotida yuqori talablar va o‘sha vaqtda keng tarqalmagan sichqonlarni sotib olish zarurati tufayli mashhurlikka erishmadi.

Windows operatsion tizimi nusxasining ilk narxi Amerika bozorida 100 AQSh dollarini tashkil etgan, 500 ming nusxa sotilgan. Windows OT Apple kompaniyasi tomonidan Lisa kompyuterlari uchun ishlab chiqilgan (1983 yildan boshlab chiqarila boshlagan) grafik interfeysli boshqa operatsion tizimining raqobatchisiga aylandi.

WINDOWS 2

1987 yil 9 dekabrda Windows 2 OT taqdim etildi (natijada uning takomillashgan ko‘rinishlari chiqarila boshlandi). U mukammallashtirilgan interfeys, shuningdek dastur oynalarining yig‘ilishi imkoniyati bilan ajralib turar edi. Ilk narxi 100 AQSh dollarini tashkil qilgan, 1 million nusxa sotilgan.

WINDOWS 3

1990 yilning 22 mayida Windows 3 chiqarildi. Uning avvalgilaridan farqi, u 256 xil rangdagi dasturlar (avvalgilarida 16 ta rang) ni ishga tushirish imkoniga ega edi, bir qator qo‘shimcha yangiliklar ham kiritilgan. 1992 yilda tarmoq ilovalari (Internetga ulana oladigan TCP/IP ham shular jumlasidandir) va rus tilini ishga tushira oladigan Windows 3.1 talqini paydo bo‘ldi. OTning dastlabki narxi 149,45 AQSh dollarini tashkil qilgan. Windows 3.x Microsoft’ning tijorat jihatdan muvaffaqiyatga ega bo‘lgan ilk talqini edi, uning 25 million nusxasi sotildi.

WINDOWS NT — BARChA ZAMONAVIY WINDOWS’ LARNING ASOSI

1993 yilning 27 iyulida Windows NT OT paydo bo‘ldi, u serverlar bozori (kompyuter tizimini ta’minlovchi kompyuterlar) va ishchi stansiyalar (statsionar kompyuteralar)ga yo‘naltirilgan edi. U odatiy Windows OTdan alohida ishlab chiqilgan, barcha zamonaviy Windows’larning asosiga aylandi.

WINDOWS 95

1995 yilning 24 avgustida shaxsiy kompyuterlar uchun Windows 95 operatsion tizimi chiqarildi, unda (Start) tugmachasi paydo bo‘ldi, 16 bitli to‘liq palitra (65 mingdan ortiq ranglar) ishga tushirildi va interfeys elementlari joyi o‘zgartirildi, bu joylashuv Windows 8 paydo bo‘lguniga qadar saqlanib qoldi.

Windows 95 Microsoft va IBM-PC kompyuterlariga bozorda Apple’dan o‘zib ketish va yetakchilik qilish imkonini yaratdi. Birinchi yilning o‘zidayoq Windows 95’ning 40 million nusxasi 210 AQSh dollari narxida sotildi (Windows 3.1 talqinida esa narx 110 AQSh dollarini tashkil etgan).

WINDOWS 98

1998 yilning 25 iyunida Windows 98 OT chiqarildi. Windows 95’ning rivojlantirilgan talqini USB qurilmalari va katta hajmli qattiq disklardan foydalanish, internet, jumladan Internet Explorer i Outlook Express’dan foydalanishda yanada yaxshilangan imkoniyatga ega edi. Dastlabki to‘rt kundayoq 530 ming nusxa 110 AQSh dollaridan 210 AQSh dollarigacha bo‘lgan narxda sotilgan.

WINDOWS ME

2000 yilning 19 iyunida Windows 9x — Millenium Edition platformasidagi so‘nggi OT chiqarilgan. U uyda fodalanish uchun mo‘ljallangan, tomosha qilish, videolarni tahrir qilish va boshqa bir qator imkoniyatlarga ega bo‘lgan. Turli OAV va ekspertlar uning ishonchlilik darajasi past ekanligini bir necha bor tanqid ostiga oldilar. Dastlabki uch kun ichida 200 ming ta nusxa 59,95 AQSh dollari narxida sotilgan.

WINDOWS XP – ENG MAShHUR VeRSIYaSI

2001 yilning 15 avgustida Windows XP OT savdolari boshlandi, u OT tarixidagi eng mashhurlaridan biriga aylandi. Texnik yordamga chek qo‘yilishi va viruslarga nisbatan nozik bo‘lishiga qaramay, NetMarketshare tahliliy saytining ma’lumotlariga qaraganda, u hozirga qadar dunyodagi barcha kompyuterlarning 11,68 foizida o‘rnatilgan. Dastlabki narxi 85 AQSh dollaridan boshlanadi. 2015 yil holatiga ko‘ra, 1 milliardga yaqin nusxasi sotilgan.

WINDOWS VISTA

2006 yilning 30 noyabrida Windows Vista paydo bo‘ldi. Asosiy yaxshilangan tomonlari orasida viruslarga qarshi himoya va Aero grafik interfeysini qayd etish mumkin. Mazkur OTni operatsiyalarni sekin amalga oshirishi, doimiy ravishda parolni kiritish va kompyuter qaroqchiligi huquqidagi murakkab tizim tufayli tanqid qilishgan. Sotuvlar boshlanganidan bir oy o‘tgach, 20 million nusxa talqiniga qarab 199 dan 399 AQSh dollarigacha bo‘lgan narxda sotilgan.

WINDOWS 7

2009 yilning 22 oktabrida Windows 7 OT savdoga chiqarildi. Unda Vista’dagi kamchiliklar bartaraf etilgan va interfeys yaxshilangan. Dastlabki narxi – 159,99 dan 319,99 AQSh dollari qiymatida. Ikki yil ichida 450 millondan ortiq nusxalar sotildi. NetMarketshare ma’lumotlariga ko‘ra, 2014 yilning noyabrida dunyodagi barcha kompyuterlarning 55,71 foizida o‘rnatilgan.

WINDOWS 8

2012 yilning 26 oktabrida Microsoft Windows 8 OTni ishga tushirdi. Unda “Pusk” tugmasidan voz kechish va foydalanuvchi interfeysini butunlay qayta ishlab chiqib, ekrandagi “plitka” elementlari ko‘rinishida «Metro» muhitiga almashtirishga qaror qilindi.

Mazkur talqin oddiy kompyuterlarga qaraganda planshetlar uchun mo‘ljallangan deya tanqid ostiga olingan. Kamchiliklarning bir qismi Windows 8.1 da bartaraf etildi. Dastlabki olti oy ichida 100 milliondan ortiq nusxasi sotildi. Ilk narxi 14,55 dan 199,99 AQSh dollarini tashkil etgan. 2015 yil iyun oyi holatiga ko‘ra, 10,68 foiz shaxsiy kompyuterlarda undan foydalanilmoqda.

WINDOWS 10

2015 yilning 25 iyulida yangi talqin Windows 10 sotuvga chiqarildi. U barcha platformalar – serverladan tortib, mobil telefonlar uchun yagona tizimga aylandi. O‘zgartirilgan elementlar orasida shaxsiy kompyuterlar uchun «Pusk» menyusi va tugmasining qaytishini alohida ta’kidlab o‘tish mumkin. Windows 7 va Windows 8 OT foydalanuvchilari yangi talqinga bepul “apgreyd” ga ega bo‘lishdi, yangi nusxa 119 dan 199 AQSh dollari qiymatida edi. Ilk 2,5 oy mobaynida yangi tizim 110 milliondan ortiq kompyuterlarda o‘rnatildi, operatsion tizim bozoridagi ulushi 2015 yil noyabr oyi holatiga ko‘ra, 7,94 foizni tashkil etmoqda.

BOZORDAGI ULUShI

NetMarketshare ma’lumotlariga qaraganda, Windows’ning barcha talqinlari dunyodagi shaxsiy kompyuterlardagi OT umumiy bozorining 90,42 foizini egallaydi. Serverlar bozoridagi ulushi – 30 foizga yaqin (NetCraft ingliz kompyuter kompaniyasi ma’lumotlari).

Manba: Xabardor.uz internet nashri

Muallif:
Florence Bailey

Yaratilish Sanasi:
25 Mart Oyi 2021

Yangilanish Sanasi:
2 Fevral 2023

Video: Through My Window | Official Teaser | Netflix

Tarkib

Windows nima:

Windows nima:

Windows degan ma’noni anglatuvchi inglizcha atama Windows. Windows kompyuterlar uchun operatsion tizim bo’lib, unga tegishli Microsoft va uning asoschisi Bill Geyts va u dunyodagi eng keng tarqalganlardan biri hisoblanadi.

Microsoft Windows 1981 yilda va 1985 yilda loyihalashni boshladi Windows 1.0, bu to’liq operatsion tizim emas, balki plagin yoki MS-DOS-ning grafik kengaytmasi edi (Microsoft Disk operatsion tizimi, buyruq satridan iborat interfeys). Ammo faqat 1990 yilda operatsion tizim sifatida birinchi versiyasi chiqdi Windows 3.0, dastlab faqat grafik foydalanuvchi interfeysi bo’lgan, faqat grafik rejimida ishlaydigan dasturlarda ishlagan. Windows allaqachon boshlangan operatsion tizimlarning har biri yangi texnologiyalar bilan takomillashtirilgan bir nechta versiyalarini chiqargan Windows 1.0, Ispaniyadagi birinchi versiyadan o’tib, the Windows 3.0, keyin u Windows NT, Windows 95, Windows 98, Windows ME (Millennium Edition), Windows 2000, Windows Xp, Windows Server, Windows Vista, Windows 7va eng so’nggi Windows 8, 2012 yilda ishga tushirildi.

Ning «oilasida» bir nechta mahsulotlar mavjud Windows, operatsion tizimlarga qo’shimcha ravishda: Windows Live, nimani o’z ichiga oladi Rasululloh (suhbat), Windows Defender, bu josuslarga qarshi dasturlardan va boshqa kiruvchi dasturlardan himoya qiluvchi dastur, Windows Media Center, birinchi marta 2002 yilda chiqarilgan va Windows Media Playermusiqa tinglash va boshqa funktsiyalarni bajarish uchun dasturiy ta’minot.

Operatsion tizimlarning roli Windows bu foydalanuvchining kompyuterga kirishini, yanada chiroyli va ishlatilishi oson bo’lgan interfeys bilan, yangi dasturlar bilan tezroq va h.k.

Baxtiyor Elboyev

TATU Samarqand filiali

Talabasi

Samarqand-2020

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT AXBOROT TENOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

“OPERATSION TIZIMLAR”

HAQIDA

QO`LLANMA

Samarqand-2020

ANNOTATSIYA

Ushbu qo’llanma O’zbekiston Respublikasining standartlari, talab va qoidalariga amal qilingan holda tayyorlangan.

Bu qo’lanmani yozishim sababi shundaki, hozirgi kunda AT sohasi keng rivojlanib bormoqda. Bu sohani mukammal bilish esa dunyo talabi bo’lib qoldi. Bilamizki hamma xam teng bilimga ega emas. Shu sababli, Axborot Texnologiyalari sohasi negizi bo’lgan “Operatsion Tizim” lar to’g’risida qisqacha bo’lsada, o’qigan insonga kerakli bilimni bera oladigan qo’llanma tayyorladim.

Qo’llanmada bir nechta operatsion tizimlar haqida ma’lumotlar, ularning farqlari va asosiysi, Linux operatsion tizimining uncha ko’pchilikka ma’lum bo’lmagan “penteratsion test” lar o’tkazish uchun mo’ljallangan bir nechta distributivlari to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan.

Muvaffaqiyatga erishgan odamlar zarur narsalarni qidiradilar, agar topa olmasalar ularni o’zlari yaratadilar.

Baxtiyor Elboyev

MUNDARIJA

Kirish …………………………………………………

I.Kompyuter operatsion tizimlari

1.	……Dastlabgi operatsion tizimlar	6
2.	……Microsoft Windows operatsion tizimi haqida	9
	•	Windows XP	10
	•	Windows Vista	11
	•	Windows 7	12
	•	Windows 8	13
	•	Windows 10	14
	•	Windows X	15
3.	……Linux ochiq kodli operatsion tizimlari	16
	•	Linux distributivlari	17
	•	Ubuntu	18
	•	Linux Mint	19
	•	Arch linux	20
	•	Debian	21
	•	Fedora	22
4.	……Kirish testlarini o’tkazishga mo’ljallangan	linux
	distributivlari	23
5.	……MacOS tizimi	26

II.Mobil operatsion tizimlar

1.	……Android OS	27
2.	……IOS	28
3.	……Windows mobile	29

KIRISH

Kirish qismida opertsion tizimlar nimaligi to’g’risida ma’lumot berib o’tishni afzal deb bildim. Demak, Operatsion tizim — bu kompyuterdagi barcha apparat va boshqa dasturlarni boshqaradigan asosiy dastur. «OT» deb nomlanuvchi operatsion tizim, kompyuterning jihozlari bilan interfeysga ega va dasturlar foydalanishi mumkin bo’lgan xizmatlarni taqdim etadi.

Operatsion tizim — bu hamma narsani birgalikda ushlab turadigan qurilmadagi asosiy dasturiy ta’minot. Operatsion tizimlar qurilmaning apparati bilan aloqa qiladi. Ular klaviatura va sichqonlardan Wi-Fi radiosi, saqlash moslamalari va displeygacha bo’lgan barcha narsalarni boshqaradi. Boshqacha aytganda, operatsion tizim kirish va chiqish qurilmalarini boshqaradi. Operatsion tizimlar o’z qurilmalari bilan aloqa qilish uchun apparat yaratuvchilari tomonidan yozilgan qurilma drayverlaridan foydalanadilar.

Hozirgi kunda bir nechta ommalashgan operatsion tizimlar mavjud. Ulardan Windows, Linuks, MacOS, IOS va Android kabilarni keltirishimiz mumkun.

I.KOMPYUTER OPERATSION TIZIMLARI

Dastlabgi operatsion tizimlar

Birinchi avlod (1940 yillardan 1950 yil boshlarigacha)

1940 yillarda birinchi marta paydo bo’lgan elektron kompyuterlar, ular hech qanday operatsion tizimsiz yaratilgan. Barcha dasturlash mutlaqo mashina tilida, ko’pincha mashinaning asosiy funktsiyalarini boshqarish uchun plaginlarni ulash orqali amalga oshirildi. Ushbu avlod davrida kompyuterlar odatda oddiy matematik hisoblarni hal qilish uchun ishlatilgan, operatsion tizimlar shart emas edi.

Ikkinchi avlod (1955-1965)

Birinchi operatsion tizim 1950 yillarning boshlarida paydo bo’lgan, u GMOS deb nomlangan va General Motors tomonidan IBMning 701 mashinasi uchun yaratilgan. 1950-yillarda operatsion tizimlar bitta oqimli partiyalarga ishlov berish tizimlari deb nomlangan, chunki ma’lumotlar guruhlarga taqdim qilingan. Ushbu yangi mashinalar mainframe deb nomlangan va ular katta kompyuter xonalarida professional operatorlar tomonidan ishlatilgan. Ushbu mashinalarda yuqori narx yorlig’i mavjud bo’lganligi sababli, ularni faqatgina davlat idoralari yoki yirik korporatsiyalar sotib olishlari mumkin edi.

Uchinchi avlod (1965-1980)

1960-yillarning oxiriga kelib, operatsion tizimlar dizaynerlari dasturiy ta’minot bir vaqtning o’zida bir nechta ishlarni bajarishi mumkin bo’lgan dasturlarni ishlab chiqish imkoniyatiga ega bo’lishdi. Protsessor deyarli 100 foiz ish bilan band bo’lishi kerak.

To’rtinchi avlod (1980 yildan hozirgi kun)

Operatsion tizimlarning to’rtinchi avlodi shaxsiy kompyuterlar yaratilishini ko’rdilar. Garchi ushbu kompyuterlar uchinchi avlodda ishlab chiqilgan mini-kompyuterlarga juda o’xshash bo’lsa-da, shaxsiy kompyuterlar minicomputers narxining juda oz qismini tashkil etdi. Shaxsiy kompyuter shu qadar arzon bo’lganki, yakka shaxsga shaxsiy foydalanish uchun egalik qilish imkoniyatini yaratgan bo’lsa, mini kompyuterlar hanuzgacha faqat korporatsiyalar sotib oladigan darajada yuqori narxda bo’lgan kompyuterlarga ega bo’lishlari mumkin edi. Shaxsiy kompyuterlarni yaratishda muhim omillardan biri Microsoft va Windows operatsion tizimining tug’ilishi edi. Windows Operatsion tizimi 1975 yilda Pol Allen va Bill Geyts shaxsiy kompyuterlarni keyingi bosqichga o’tkazish to’g’risida tasavvurga ega bo’lganida yaratilgan. Ular 1981 yilda MS-DOS-ni taqdim etdilar, ammo bu samarali bo’lishiga qaramay, uning sirli buyruqlarini tushunishga harakat qilgan odamlar

uchun juda ko’p qiyinchiliklar tug’dirdi. Windows bugungi kunda Windows 95, Windows 98, WIndows XP (hozirgi kunga qadar eng ko’p ishlatiladigan operatsion tizim) relizlari bilan tekonologiyada ishlatiladigan eng katta operatsion tizim va eng yangi Windows 7 operatsion tizimiga aylandi. Apple 1980-yillarda yaratilgan boshqa yirik operatsion tizim. Stiv Djobs, Apple asoschilaridan biri, Apple Macintoshni yaratdi, bu juda qulay bo’lganligi sababli juda katta muvaffaqiyatga erishdi. Keyingi yillarda Windows rivojlanishiga Macintosh ta’sir ko’rsatdi va bu ikki kompaniya o’rtasida kuchli raqobatni yaratdi. Bugungi kunda barcha elektron qurilmalarimiz kompyuterlarimiz va smartfonlarimiz operatsion tizimlarsiz ishlamaydi. Texnologiya rivojlanishi bilan operatsion tizimlar ham rivojlanmoqda.

Windows operatsion tizimi

Windows operatsion tizimiga to’xtalib o’tsak, yuqarida aytib o’tganimizdek 1975 yilda Pol Allen va Bill Geyts lar tomonidan yaratilishiga sabab bo’lgan. Hozirgi kunda bu operatsion tizimini bir nechta versiyalari bo’lib, quyidagi suratda windows rivojlanish sxemasi ko’rsatilgan.

Bulardan ko’p ishlatiladiganlari sifatida Windows XP , Windows Vista, Windows 7, Windows 8, Windows 10 va yaqindagina foydalanishga chiqarilgan Windows X larni keltirishimiz mumkin. Quyidagi suratda windows rivojlanish sxemasi ko’rsatilgan.

Bularga qisqacha ta’rif berib, grafik ko’rinishi bilan tanishib o’tsak.

Windows XP

Windows XP-ning rivojlanishi 1990-yillarning oxirida » Neptun «, Windows NT yadrosi asosida ishlaydigan operatsion tizim (OS) sifatida boshlangan bo’lib, u asosan keng iste’molchilar uchun mo’ljallangan. Windows 2000 ning yangilangan versiyasi dastlab biznes bozorida rejalashtirilgan edi; ammo, 2000 yil yanvarda ikkala loyiha ham iste’molchilar uchun ham, biznes bozorlari uchun ham yagona OT platformasi bo’lib xizmat qiladigan «Whistler» nomli yagona OS foydasiga qabul qilindi. Shunday qilib, Windows XP Windows-ning birinchi iste’molchi nashri bo’lib, u MS-DOS- ga asoslanmagan edi .

Chiqarilganidan so’ng Windows XP tanqidchilarga yuqori darajadagi obro’ga ega bo’ldi, xususan tanqidchilar unumdorligi va barqarorligini oshirdi

Соседние файлы в папке MUSTAQIL ISH

#
29.01.202279.13 Кб43CISCO PACKET DASTURIDA SODDA LOYIHA.pkt
#
#
#
29.01.20221.68 Mб31MS ACCESS DASTURIDA FORMALAR BILAN ISHLASH-Elboyev Baxtiyor.accdb
#
#
#

Источник